Хорт хавдар, хоолойны ангина, түрүү булчирхайн үрэвсэл зэрэг нь харьцангуй сүүл үеэс бий болсон бөгөөд дээр үед ховор, зарим нь бүр огт байдаггүй байжээ. Энэ нь орчин үеийн хүмүүсийн дадал зуршил өөрчлөгдөж, уламжлалт сэтгэхүй, амьдралын хэв маяг үгүй болсонтой холбоотой гэж хөгшид ярьцгаадаг. Тэгвэл бидний ямар зуршил, амьдралын хэв маяг өөрчлөгдсөнөөр ийм шинэ төрлийн өвчнүүд бий болсон юм бол?

Ийнхүү ахмад буурлууд маань аливаа зүйлсийг зүйр үгтэй холбон тайлбарладаг байсан билээ. Тэдний хэлж байгаагаар дээхнэ үед хоолойны өвчин бараг байдаггүй байж. Харин одоо хоолойны ангина, ханиад хүрч хоолой өвдөх зэрэг олон асуудлууд тулгарах болжээ. Үүний шалтгааныг настнууд дараах зүйлстэй холбон тайлбарлаж байна.

1 Хоолойн өвчин

- Аяга долоох

Дээр үед хүмүүс тараг уусны дараа, бүр цай уусныхаа дараа хүртэл аягаа долоодог байжээ. Учир нь гүйлсэн булчирхай буюу хэлний угт орших хос булчирхай нь хэлээ сайн хөдөлгөөгүйгээс хоол хүнсээр залгигдсан гадны бичил биетүүд тэнд шүүгдэн хуримтлагдсаар, буцааж гадагшлуулж дийлэхээ болин үрэвсдэг аж. Үүнээс сэргийлэн цай унд ууж дуусаад байнга аягаа долоодог байжээ.

- Хөл нүцгэн алхах

“Хавар таван сард цас хайлсны дараа гутлаа тайлж, намар есөн сард цасан хяруу унах хүртэл хөл нүцгэн л явдаг байлаа” гэж Хөвсгөл аймагт оршин суугч Ц.Дүүжий ярилаа. Хөл нүцгэн явж, байгаль дэлхийгээсээ энерги авахаас гадна өвс, элс, чулуун дээр гишгэх нь хөлийн улны цэгүүдийг дарж, нэг ёсондоо массажладаг бөгөөд энэ нь эрүүл мэндэд нэн тустай байдаг байна.

Тэрээр мөн залуудаа Хөвсгөл аймгийн Чандмань сумын Булнайн рашаанд явдаг байжээ. Тэндхийн настай эмч Магсарбууч гуай хайрга, элс, шорвог давс гурвыг нийлүүлэн асгаж, 8 метр урт болгоод, рашаанд байсан бүх хүмүүсийг түүн дээгүүр хөл нүцгэн алхуулдаг байжээ. Ингэснээр хөлийн улан дахь мэдрэлийн цэгүүд дарагдаж, массажлагдан хүний дотор эрхтэн төдийгүй, хүзүү тархинд ч эерэг нөлөө үзүүлдэг гэнэ.

Учир нь хүний бие эрхтэн нэгэн цул байдаг аж.

Жишээлбэл, хөлийн эрхий хурууны гадна хэсэг нь дэлүүтэй холбоотой, дотор хэсэг нь элэгтэй холбоотой зэрэг биеийн бүх хэсэгтэй ямар нэг байдлаар холбогдсон байдаг тул мэдрэлийн цэгүүд дээр дарснаар бүх эрхтэнд сайнаар нөлөөлдөг байна. Энэ мэт дадал зуршлууд үгүй болсноор хоолойн өвчин их болсон байж болзошгүй хэмээн тэд тайлбарлалаа.

2 Хорт хавдар

Хорт хавдар нь химийн, биологийн, физикийн, мэргэжлийн хүчин зүйлүүдээс гадна хувь хүний дадал зуршил, хэрэглэдэг хүнс зэрэг олон зүйлээс улбаалан бий болдог аж. Харин дээхнэ үед хорт хавдар байдаггүй байсан нь эрүүл агаар, цагаан идээ, Оросын чанартай хүнс, хуванцар биш биед сайн зэс, модон, мөнгөн аяга болон хөнгөн цагаан сав суулга зэргээс эхлээд эдлэж хэрэглэдэг зүйлс нь хүртэл эко байжээ. Үүний дээр монголчууд хоол хүнсээ хүртэл маш сайн тохируулж, өвөлдөө мах идэж, зундаа ихэвчлэн цагаан идээ идэж, хоол бараг хийдэггүй байсан байна. Ингэснээр зуны урин цагт цагаан идээгээр биеийн хорт бодисоо гадагшлуулж, өвөлдөө мах идэн хүйтнийг давах “хүчээ” сэлбэдэг байжээ.

Харин одоо гадны янз бүрийн эрүүл мэндийн шаардлага хангаагүй бүтээгдэхүүн хэрэглэж, хуванцар сав суулганд халуун ус, цай хийж улмаар хуванцар зөөлөрч, формальдеид буюу хорт бодис нь чөлөөтэй болон хүнсний бүтээгдэхүүнд шингэн орох зэрэг хэрэглээнээсээ эхлээд л буруу зуршилтай болж байгаа нь энэхүү аймшигт өвчин дэлгэрэхэд нөлөөлж байгаа юм Үүний зэрэгцээ техник, технологийн хорт цацрагийн нөлөө, агаарын бохирдол, буруу хооллолт, архи, тамхины хэрэглээ гээд орчин үеийн хотжилт, суурин амьдрал түүнийг дагасан шинэ амьдралын хэв маяг зэрэг нь энэхүү өвчнийг бий болгож, газар авахад хүргэжээ.

3 Түрүү булчирхайн өвчин

Дээр үед эрэгтэйчүүд зогсож биш, сууж бие засдаг байсан гэнэ. Ингэснээр шээс бүрэн гадагшилдаг бөгөөд эрүүл мэндэд тустай байдаг байна. Тиймдээ ч тухайн үед энэ өвчний талаар хүмүүс мэддэг ч үгүй байжээ. Харин орчин үеийн энэ буруу зуршлаас болж түрүү булчирхайн янз бүрийн өвчин бий болсон байх өндөр магадлалтай юм.

Хэдийгээр цаг үеэ даган, юм бүхэн өөрчлөгддөг нь үнэн ч умартаж болдоггүй зүйл гэж байдаг. Тиймээс бид настан буурлуудынхаа сургаалийг сонсож, тэднээс суралцаж, зундаа ч болов хөдөө цэвэр агаарт амран хөл нүцгэн алхаж, байгаль дэлхийтэйгээ ойр байснаар эм хэрэглэх шаардлагагүй эрүүл мэндээ хамгаалж, элдэв өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломжтой ажээ.