Хоол болох уу, хор болох уу? гэдэг нь тухайн хүний бие махбодын онцлог, орчин нөхцөл, цаг уур зэрэг олон хүчин зүйлд тааруулан зохистой хэрэглэж чадах эсэхээс шалтгаална.

Тийм ч учраас бидний өвөг дээдэс хоол хүнсийг зөвхөн олдоц, хүртээмжээр нь биш, цаг үе, улирал, насны онцлог зэрэгтээ тааруулан маш зохистой хэрэглэдэг байжээ.

Харин одоо энэ бүх уламжлал алдагдаж, хүмүүс хоол хүнсээ зохицуулан хэрэглэж чадахгүй болсноос олон төрлийн өвчинд нэрвэгдэх болсон. Тэгвэл монголчууд ямар хоол хүнсийг, хэрхэн зохицуулж хэрэглэдэг байсан бэ?

Борц

Монголчууд махыг хатааж борц болгон хэрэглэдэг нь зүгээр нэг хөлдөөгч байхгүйгээс үүдсэн санаа биш ажээ. Учир нь борц нь байгалийн салхинд хатахдаа бүх шим тэжээлээ өөртөө шингээн авдаг байна. Тийм ч учраас 214 гр борц 1 кг ястай махтай тэнцдэг байна.

Борцны шим тэжээл махнаас их гэдгийг мэдэхгүй монгол залуус гадаад явахдаа борц авч яваад, энд иддэг хэмжээгээрээ хэрэглэдэг.

Түүнээс болоод гэдэс дотор нь хямрах, хурцдах асуудал гардаг байна. Учир нь халуун оронд  илчлэг ихтэй борцыг их хэмжээгээр хэрэглэх нь тохиромжгүй ажээ.

Тиймээс монголчууд эрт үед хүйтний улиралд энергээ нөхөх махан хоол хэрэглэж, зундаа цагаан идээ хэрэглэн хүчил, шүлтийн харьцаагаа тэнцвэржүүлдэг байжээ. Үүнтэй адил халуун оронд борцыг их хэмжээгээр хэрэглэх нь тохиромжгүй бөгөөд тун бага хэмжээгээр хэрэглэсэн ч таны энергийг хангалттай нөхнө.

Хонины сүүл

Хонины сүүлийг яагаад хамгийн их шим тэжээлтэй гэж үздэг вэ?

Учир нь сүүл нь хонины нөөц эрхтэн ажээ.

Өөрөөр хэлбэл хонины сүүл нь тэмээгээр бол бөх нь юм. Өвс дутагдаж, тэжээлгүй болсон үед биеэ тэтгэх нөөц нь болдог тул хонины сүүлэнд шим тэжээл хамгийн ихээр агуулагддаг байна.

Тиймээс нялх хүүхдэд өгвөл өлчир чийрэг, эрүүл саруул өсөн торнино гэж үздэг.

Таван цул эрхтэн

Монголчууд уушгийг “махны хаан” гэж үздэг тул хүн бүр уушгинаас хүртэх ёстой гэж сургадаг. Хэрвээ уушгинаас амсахгүй бол “над шиг хар болоорой” хэмээн хараадаг гэх үг байдаг нь биед маш их ашиг тустай тул хүн бүрт идүүлэх гэсэн арга байж ч болох юм.

Харин чанасан бөөрийг огтолж, хүүхдэд бариулдаг.  Учир нь бөөрний дотоод шүүрэл хүүхдийг өлчир чийрэг болгодог байна.

Эрт үед зарим нутагт гэрийн эзэгтэй бөөрийг хүүхдэдээ, зүрхийг нөхөртөө, элгийг өөртөө хуваариладаг байжээ.