ОХУ-ын Сангийн яамны валют худалдан авах хэмжээ түүхэнд байгаагүй хэмжээнд хүрлээ.
Рубль дунд хугацааны төлөвөөрөө ч бэхжиж чадахгүй нь бололтой. ОХУ-ын Эдийн засгийн хөгжлийн яамны гаргасан 2024 он хүртэлх төлөвлөгөөнд рублийн жилийн дундаж уналт үргэлжилсээр Оросын валют 60 ширхэг нь нэг доллартай тэнцэх юм байна. Энэ 2018 онд бол рубльд чангарах ямар ч боломж алга.
Сангийн яам зах зээлээс гарсан хэдий ч валют худалдан авахад зориулж 427 тэрбум рубль гаргасан нь түүхэнд байгаагүй дээд хэмжээ. Шинжээчид үүнийг гадаад улстөрийн бодлогыг хэвийн болгоход л тус болно гэж байгаа ч зөвхөн үүгээр зогсохгүй гэж найдаж байгаа юм.
Эдийн засгийн хөгжлийн яам саяхан шинэчилсэн дунд хугацааны макро эдийн засгийн төлөвт долларын ханш 2018 онд 61.7 рубль байх бол дараа жил 63.9 болж, 2024 онд бүр 68 рубльд хүрэхээр тооцжээ.
Ингэхээр Оросын эдийн засаг дунд болоод урт хугацаанд нэг их өөрчлөгдөхгүй нь. Үүнтэй холбоотойгоор ОХУ-ын Эдийн засгийн хөгжлийн яам 2020-2024 оны рублийн ханшийг нэг их өөрчлөлтгүй гаргаж байгаа нь энэ. Рублийн ам.доллартай харьцах ханш 2019 оны сүүлийн хагаст л 63-64 рүү эргэж орно гэж харж байна. Гэсэн ч цаашдаа Орос болон худалдааны түнш орнуудын инфляцын түвшинтэй уялдаад сулрах хурд нь үргэлжилнэ” гэж Эдийн засгийн хөгжлийн яам тэмдэглэжээ.
Өнөөдөр нэг доллар 68 рубльтэй тэнцэж байхад энэ төлөв үл ялиг сонин санагдаж болно. Түүнчлэн Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Максим Орешкиний албаныхан баррель нефтийн үнийг өнөөдөр 70 доллар байхад 2024 онд 53.5 доллар болтлоо унана гэсэн байна.
Үнэхээр тэгэх юм бол ирэх онд рублийн ханш бүр унаж нэг доллар 70-75 рубльтэй тэнцэнэ гэж шинжээчид тооцож байна. Энэ нь АНУ болон түүний холбоотнууд Оросын эсрэг тавьсан хоригоо чангатгаж байгаатай холбоотой.
“Скрипалийн хэрэг” гэдгийн хүрээнд арваннэгдүгээр сараас хоригийн хоёр дахь ээлжийг эхлүүлэхээр Конгресст оруулж байгаа хуулиар бол Оросын шинэ өрийг худалдан авах болон төрийн оролцоотой банкуудын үйл ажиллагааг хязгаарлахаар ярьж байна.
Зах зээлийн өнөөгийн нөхцөл байдал ч нэг их өөдрөг сэтгэл төрүүлэхгүй байна. Тагнуулын байгууллагын ажилтан Сергей Скрипаль, түүний охины амь насыг Их Британид хөнөөсөн хэрэгт ОХУ-ын хоёр иргэнийг сэжиглэж байна гэдгээ Их Британи есдүгээр сарын 5-ны лхагва гаригт зарлачихлаа. Долларын ханш 0.3 хувь өсөж 68.3 рубльтэй тэнцсэн. Үүнээс гадна ОХУ-ын Сангийн яам төсвийн эрхийнхээ хүрээнд валют худалдан авах хэмжээгээ өсгөж 426.9 тэрбум рубльд хүргэлээ. Санхүүгийн энэ ажиллагаа энэ есдүгээр сарын 7-ноос аравдугаар сарын 4 хүртэл үргэлжилж, өдөрт дунджаар 21.3 тэрбум рублийн худалдаа хийнэ гэж Сангийн яам мэдэгдсэн юм. Уг нь Төв банк өмнө нь тогтворгүй байдлаас болоод Сангийн яаманд валют худалдан авахгүй гэж мэдэгдэж байсан юм. Энэ бол Төв банкны дотор данс хоорондын өөрийн гүйлгээ хийж байгаа хэрэг гэж “Amarkets”-ийн тэргүүлэх шинжээч Артем Деев хэлж байна.
“Одоо Төв банк бирж дээрх ажиллагаагаа зогсоосон. Тэгэхээр Сангийн яам валютаа Төв банкны өнөөгийн нөөцөөс дундын тооцоогоор авч байна. Төв банк Сангийн яамнаас рубль аваад оронд нь өөрийн нөөцөөсөө доллар өгч байна. Ингэснээр рубль зах зээл дээр өсөхгүй, улсын алтны нөөц ч нэмэгдэхгүй. Валют зүгээр л нэг сагснаас нөгөө рүү орж байгаа хэрэг” гэж “БКС Брокер” –ийн шинжээч Сергей Гайворонский хэлж байна.
Төв банк зах зээлээс гарч байгаа нь нэг их өөрчлөлт гаргаагүй. Тийм болохоор рублийн ирээдүй их бүрхэг гэж “Алор брокер”-ийн шинжээч Алексей Антонов тэмдэглэжээ.
"Оросын банк Сангийн яаманд зориулж зах зээлээс валют худалдаж авахаа зогсоож байгаа нь төсвийн дүрмийн хүрээнд хийж байгаа, рублийн уналтыг зогсоох гэсэн алхам юм. Харамсалтай нь уналт зогссонгүй" гэж тэр нэмж хэлсэн байна. Бас тэрбээр Сангийн яам валютын нөөцөө аль ч том банкнаас, Төв банкнаас ч худалдан авч болно. Тэртэй тэргүй зах зээлээс л авч байгаа юм чинь ийм байдлаар зах зээлийн хүчин зүйл нь дахиад л Оросын валютын ханшийн байдалд муугаар нөлөөлж байгаа юм" гэжээ.
Гол асуудал нь рублийн ханшийн өөрчлөлт нь Оросын эсрэг тавьсан хоригоор тодорхойлогдож байгаад л оршиж байна гэж санхүүгийн хөрөнгө оруулалтын “Открытие” удирдлагын компанийн хэлтсийн дарга Дмитрий Космодемьянский хэлж байна.
Тэрээр мөн “Хөрөнгийн багц бүрийг чангаруулах найдвар байгаа ч ганцхан Оросын актив нь наад зах нь арваннэгдүгээр сард болох Конгрессын хоёр танхимын дунд хугацааны сонгууль хүртэл хэвээр хадгалагдах тийм л үе шүү дээ. Асуудал сонгуульд орос хөндлөнгөөс оролцоход биш, харин бүгд найрамдахчууд хийгээд ардчилсан намынхны болох гэж байгаа, болоод өнгөрсөн тэмцэлд л байгаа юм. Бас нэг зүйл бол хөгжиж байгаа орнуудын дийлэнх валют Холбооны нөөцийн тогтолцооны мөнгөний бодлогын хатуу дарамтан дор байгаа. Аргентиний песо сарын дотор 30 хувь унасан бол Өмнөд Африкийн руанд 13, Туркийн лир 20, Бразилийн реал 10 гаруй хувь уналаа шүү дээ" гэж сануулж байна.
Гадаад байдлаа зайлшгүй өөрчлөхийн тулд зөвхөн Сангийн яам валют худалдан авахыг зогсоох ёстой. Ингэсэн тохиолдолд Сангийн яамны худалдан авахыг өргөжүүлэхэд хөрөнгө оруулагчдын байр суурийг ганхуулж чадахгүй гэж шинжээч хэлжээ.