Хот төлөвлөлт зах уруугаа тэлж байна
Монголчуудын ОХУ-ын Бүгд найрамдах Буриад улсын зорих хөл татрахаа больжээ. Тийш зорих монголчуудын гол зорилго нь Ивлоган дацан, Итгэлт хамбыг зорьсон аялал байдаг. Улаан-Үдийн хот төлөвлөлт улам сайжирч байгааг тэнд очсон хэн ч болов анзаарахгүй байхын аргагүй. Барилга байшингаа хотынхоо зах уруу шахаж бариад, түүнийгээ дагасан худалдааны төвүүдийг шинээр цогцлоожээ. Гол зочид нь монголчууд. Улаан-Үд хот зах уруугаа төвлөрсөн учраас түгжрэл, утаа алга. Оросууд зам гүүрийн барилга байгууламжаа шийдвэрлэхдээ онцгой.
Харин манай Улаанбаатар хот эсрэгээрээ төлөвлөгдсөн юм уу, төлөвлөлтийг нь гажуудуулсан уу. Хотын төвдөө өндөр байшингууд шавааралдаж. Өвөл болохоор утаандаа автсан дүр төрхтэй. Хот төлөвлөлтийг зах руугаа хийдэг ажээ.
Загасчин оросууд
Шинээр нээгдсэн “Пионер” захынхаа орчимд худалдаа, үйлчилгээгээ төвлөрүүлж эхэлжээ. Жуулчдыг татах нэг арга юм. Харин бараа бүтээгдэхүүн нь шинэ тутамдаа болоод тэр үү, үнэтэй санагдах. “Пионер” захын хажуу голын мөсөн дээр хэдэн орос харин ч тухалсан харагдана.
Цаана хуучивтар бага оврын усан онгоц сойлттой. Зохицсон гэдэг нь дэгжин, өвлийн аялал жуулчлалын нэг дүр төрхийг харуулах жишээтэй, загасчин оросууд, хуучин усан онгоц. Голын усыг тэр орчимд нь тусгаарлаад өвөл загас бариулах нь аялал жуулчлалын нэгэн хэлбэр юм уу даа. Өвлийн бүүдгэр нарны доор тааваараа загасчлах оросууд. Ойр зуур ирсэн монголчуудын анхаарлыг ч татаж байгаа бололтой.
Нийтийн тээврийн үйлчилгээ нь жигдэрчээ
Аливаа хотын хөгжил нийтийн тээврээсээ харагддаг ч гэдэг. Манайх шиг кондуктар нь орилж “чарласан” микро автобуснууд үзэгдэхгүй. Трамвай нь явна. Хуучны хот учраас хуучны тэрэгнүүд нь хаа сайгүй үзэгдэнэ. Нийтийн тээвэртээ бага оврын суудлын тэрэгнүүдийг нэвтрүүлжээ. Манайд бол сайн жишиг болохоор харагдсан. Үгүй ядаж, шатахууны хомсдолтой байнга нүүр тулдаг гээд бодоход тэр олон жижиг цагаан тэрэгнүүдийг Улаанбаатарт оруулж ирээд нийтийн тээвэртээ явуулчихмаар. 2-3 минутын зайтай зогсоол дээрээ ирцгээж тэндээсээ чимээ аниргүйхэн шурхийж одно.
42 тонн жинтэй В.И.Лениний толгой
Лениний хөшөөгөө буулгах биш жуулчлагчдын хөлд даруулж байна. Улаан-Үд хотыг өмнө нь монголчууд Дээд-Үд гэж нэрлэдэг байсан. Үүнийг нь Оросууд тэр чигээр нь орчуулаад Верхнеудинск гэж нэрлэж, хожим Улан-Удэ гэж нэрлэх болсон аж. Улаан-Үд хотын төв талбай. Энд ОХУ-ын Буриадын Бүгд Найрамдах Өөртөө Засах орны төрийн ордон нь бий. Хотын төв талбай дээр нь аварга том Лениний толгой байх аж.Энэ бол Ленинд зориулж хийсэн хөшөө дурсгалуудаас дэлхийн хамгийн том жинтэй нь гэнэ. Уг хөшөө нь дөрвөн метрийн диаметр, 42 тонн жинтэй энэ аварга том хэмжээтэй аж. Улаан-Үдэд очсон Монголчууд төв талбайгаар нь зочилж энэ хөшөөний өмнө зургаа авахуулдаг. Жуулчдыг татах нэг бас арга хэлбэр. Энэхүү төв ордны өмнөх талбайд шинэ жилийн баярт зориулсан “Мөсөн хотхон” сүндэрлэх бөгөөд иргэдийн хөл хөдөлгөөн ихтэй газар нь болдог байна.
Харин манайд эсрэгээрээ буулгачихсан
Харин манайд Улаанбаатар зочид буудлын өмнө В.И.Лениний хөшөө байсан нь саяхны дурсамж. Түүнийг хотыг дарга нь буулгасан нь бас л хуучраагүй дурсамж. Харин түүнийг сүр бадруулан буулгасан хотын дарга БНХАУ-ын Элчин сайдаас уучлалт гуйсан л гэдэг. Өдгөө нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн Тохижилт, үйлчилгээний компанийн хашаанд шороо тоосонд дарагдаж буй эл хөшөөг хаа нэгтээ байршуулбал гадаадын сониуч жуулчдад сонирхолтой л байх болов уу. Хөшөөтэй холбоотой янз бүрийн улстөржсөн яриа гардаг боловч бид аялал жуучлал хөгжүүлэхэд энэ мэт зүйлээс эхлэх ёстой, орхигдуулахгүй байх учиртай Улаан-Үд хотод байсан В.И.Лениний хөшөө харуулж байна.
Тасалбар ямар учиртай вэ?
Монголчууд худалдааны төв, томоохон захуудаар нь зочилно. Хүнсний бүтээгдэхүүний голдуу барааг ёстой хуу хамна гээч болж байна. Өдөртөө баримжаагаар 4-5 автобус хөлөглөсөн Монголчууд очдог аж. Хүнсний голдуу бүтээгдэхүүн авах. Худалдан авсан бараа бүрт манайхтай адилхан баримтыг харин шахаж шаардуулахгүй өгөх юм билээ. Тасалбараараа ямар нэгэн хонжвор худалдаанд оролцох уу гэхэд “Монголчууд 2-3 хайрцаг чихэр, жимс авлаа гэхэд энэ тасалбараа хаяж үрэгдүүлж болохгүй. Хилийн шалган нэвтрүүлэх дээр очиж тасалбаргүй тохиолдолд бараагаа хураалгах эрсдэлтэй гэж” зөвлөж байлаа.
