Монголчууд Чингисээс залхсан гэж үү!
Мэргэжилдээ хайртай хүн гэдэг цаанаа л өөр шүү. Гэхдээ хүмүүс энэ хүнийг (Жүжигчин М.Оргил) ямар их шүүмжлээ вэ? Чингисээс чинь залхлаа л гэнэ. Өөр санаа алга уу? л гэнэ.
Гэхдээ Чингис хаан өөрөө ч хэлж байсан. "Энэ бие хэврэг боловч, эрхэм нэр мөнх шүү" гэж. Чингис хааныг нас нөгчсөний дараа угсаа залгамжлагчид нь аян дайн хийхэд гадны улсынхан хэзээ ч Бат ирж байна, Хубилай ирж байна гэж хэлж байгаагүй. Чингис ирж байнаа л гэдэг байсан гэж багш маань хэлж байсан. Одоо ч ялгаагүй. Чингис хааны бие нь байхгүй ч, нэр нь мөнхөрч үлдсэн л байгаа биз дээ. Гадны улсууд руу явлаа. Монгол гэхээр мэдэхгүй. Чингисийн Монгол гэхээр таньж байна гэж хүмүүс хэлдэг биз дээ. Ийм байхад Чингисийг брэнд болгохгүй, өөр хэнийг брэнд болгох юм бэ??? (далимаар нь хэлэхэд мөнхийн усыг битгий хай. Мөнх амьдармаар байвал зүгээр л нэрээ үлдээ.)
Монголчууд Чингисээс залхсан гэнэ ээ. Гэхдээ уучлаарай, Чингис хааны дотоод ахуй өнгийх төдийд л ёроолд нь тулчихаар шалбааг байгаагүй. Харин ч дуусч дундаршгүй, асар баялаг, гүн гүнзгий далай байсан. Оросын эрдэмтэн Владимирцов хүртэл насаараа Чингис хааныг судалсан атлаа, Чингис хааны тухай эрдэм шинжилгээний илтгэлүүдийг сонсоод гайхан дуу алдаж байсан гэдэг. Насаараа судалсан хүн хүртэл түүний тухай үнэн хэрэгтээ юу ч мэдэхгүйгээс ялгаагүй байсан байна. Тэгвэл та Чингисийг хэдэн жил судалж, бүрэн таньж мэдсэн болоод одоо залхчихав?
Монголчууд үнэндээ Чингисээс залхаагүй. Харин түүнийг тэнгэрээс заяатай, шагайн чинээ нөж атгаж төрсөн, дэлхийн талыг эзэлсэн гэх улиг болсон хэдхэн тодотголоос л залхсан байх. Үнэндээ Чингис тэнгэрээс заяасан удирдагч байгаагүй. Зүгээр л асар их зовлонгийн дундаас сэтгэлийн тэнхээ, оюун ухаанаараа сугаран гарч чадсан жирийн нэг эр хүн байсан. Эцгийгээ үхсэний хойно хэн ч биш болж хоцрон, хамаатан садандаа хүртэл хаягдаж, эхийгээ доромжлуулж байхдаа, хүчтэй нь хүчгүйгээ дийлдэг орчлонд, хүчтэн нь байх ёстойгоо ухамсарлан зүтгэж амьдралаа, улс орноо босгосон агуу их сэтгэлийн тэнхээ, оюун билэгтэй удирдагч байсан. Тэрнээс биш, "Тэнгэрээс заяат" гэх тодотголыг Соён Гэгээрлийн үе хүртэл олон хаад өөрсдөдөө өгдөг байсан. Харанхуй ардыг мунхруулж, үзэл суртлаар тогтоон барих гэсэн дээ л тэр ш дээ.
Одоо иймэрхүү юмнаас хүмүүс залхаж байна. Тийм болохоор Чингисийг өөр өнцгөөс харж, түүхийг өөрөөр тайлбарлаж, түүхийн дунд эрдэнэ мэт нуугдсан оюун ухааныг нь илрүүлэн ярихгүй бол хүмүүс түүхээс, сүүлдээ бүр Чингис хаанаас залхаж эхэлж байна.
Чингис хаан бол зах зухаас нь судлахад л тухайн цаг үеэсээ хэд дахин түрүүлсэн сэтгэлгээтэй, тэр цаг үеийнхээ төдийгүй орчин цагийн үзэл санааны лидер хүн гэдэг нь мэдэгддэг.
Чингисийн оюун ухаан судалж дуусашгүй баялаг байсан. Тийм болохоор хэн ч Чингисээс залхахгүй!
Х.Үүрийнтуяа
