Социализмын үед бүх нийтээрээ бичиг үсэгтэн болсон гэж гайхуулдаг байсан цаг саяхан мэт санагдана. Тэгвэл одоо бид юугаа гайхуулах вэ?

Өгүүлбэр бүр дээрээ үг, үсгийн алдаа гаргаж байгаа, ЭЕШ-д бага оноо авч их сургуульд тэнцэхгүй байгаа нийт массыг эзлэх шоу цэнгээнд дурладаг хүүхэд, залуусаа гайхуулах уу? 

Монголчууд улс төр, эдийн засгийн шинэчлэлд анхаарч, сонгууль, уул уурхайн хөрөнгө оруулалт ярьсаар цөөнгүй жилүүдийг ардаа үдсэн. Гэхдээ энэ хугацаанд бид хамгийн ихээр анхаарах ёстой боловсролын салбараа уналтад оруулж, хог дээр гаргачихсан гэхэд хилсдэхгүй.

Ирээдүйд дэлхийд өрсөлдөх чадвартай иргэнийг бэлтгэх суурь боловсролын тогтолцоог нэн түрүүнд аваад үзвэл нэг бага ангийн багшид ойролцоогоор 30 гаран сурагч ногдож байна. Ийм байхад тухайн багшаас "чанар" нэхэх нь солиорол болно биз. 

Тэгвэл сургуулийн өмнөх боловсролын системийг аваад үзвэл цэцэрлэг хангалтгүй гэх шалтгаанаар жилд 30 гаруй мянган хүүхэд сурах эрхээ эдэлж чадахгүй байна. 

Харин дээд боловсролын хувьд улсын гэх тодотголтой их, дээд сургуулиуд жил бүр оюутан элсүүлэх босго оноогоо багасгаж, нэр хүндээ доош нь татаж, санхүүгээ нэгт тавих болсон. Шалтгаан нь, ЭЕШ-д тэнцэж, хангалттай оноо авч байгаа хүүхдүүд цөөрч байгаа учраас тэр шүү дээ. 

Дээр нь боловсролын салбарт ажилладаг хүмүүсийн боловсрол, ёс суртахууны түвшин маш хангалтгүй байна. Танил талаараа багш болдог, бичсэн номоо шахаж оюутнуудын дүнг гаргадаг үйлдлүүд газар аваад олон жил болжээ. Гэхдээ хэн ч үүн дээр анхаарахгүй байна, оюутнууд нь ч эсэргүүцэхгүй байна. Магадгүй тэдэнд хичээл зүтгэлээрээ дүн авснаас мөнгийг нь өгчихсөн нь амар санагддаг биз. Гэвч энэ үзэл бодол амьдрал дээр гараад ирэхээр ямар их лай болно гэдгийг өөрсдөө ч төсөөлөхгүй яваа нь харамсалтай.

Угтаа бол дээр дурдсанчлан боловсролын салбарын ёс бус үйлдлүүд хүүхэд, залуусын хүмүүжил, төлөвшилд асар муугаар нөлөөлж байна. Боловсрол, хүмүүжил хоёрыг ялгаж салгах нь өрөөсгөл асуудал юм. Түүнчлэн сургуулийн гэрчилгээ, дипломоор хүний боловсролыг үнэлдэг хямдхан сэтгэлгээг хүүхдүүдийнхээ тархинаас авч хаямаар байна. 

Хэн юу сурснаа амьдрал дээр хэрхэн ашиглаж байгаа нь чухал болохоос биш хоосон диплом өвөртлөөд гэдсээ илээд хэвтэх нь боловсрол биш юм.

Иймд багш нарын мэдлэг боловсролыг сайжруулах ажил нэн тэргүүнд шаардлагатай байгаагаас гадна 10 жилийн хүүхдүүдийн сурах бичгийг олон улсын стандартад нийцүүлэх хэрэгтэй байна. Түүнчлэн төр засгаас сургууль, цэцэрлэгийн тоог нэмж ард иргэдийнхээ сурч боловсрох эрхийг хангах шаардлагатай байна. Эс бөгөөс Монгол улс хэдэн жилийн дараа боловсролын тогтолцоогоороо дэлхийд сүүлийн байрт жагсах нь тодорхой биз ээ.

Улс орны хөгжил хурдны зам, өндөр барилгуудаар хэмжигдэхгүй. Монголын иргэд боловсролтой, хүмүүжилтэй байснаар эх орон дэлхийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдөх болно.

Н.Чимгээ

Эх сурвалж дурдахгүйгээр зөвшөөрөлгүй хуулбарлан нийтлэхийг хориглоно.