Хүний ой санамж хязгааргүй гэж сэтгэл зүйч эрдэмтэд үзэж байгаа.
Ихэнх ой санамж бидний далд ухамсарт бичигдэж, эргээд бидний ур чадварыг нөхцөлдүүлж байдаг билээ.
Жишээ нь бид амьдралдаа нэг л удаа унадаг дугуй унаж сурдаг. Ингээд унадаг дугуй унах чадвар буюу энэ мэдээлэл нь бидний далд ухамсарт үүрд хадгалагддаг гэсэн үг.
Тийм учраас миний хувьд хүүхэд 1 настай байна уу, 2 настай байна уу хамаагүй тэдний ой санамж, далд ухамсарт эргэн тойронд болж буй бүх үйл явдал бичигдэн үлдэж буй гэж үздэг билээ.
Жишээлбэл манай хамаатны нэг хүүхэд англиар хэлд орсон байна. Ингээд тэдний эцэг эх хүүхдээ сод ухаантай гэж хэлэв. Би хариуд нь танай хүүхэд сод ухаантай биш ээ, жирийн л хүүхэд, та нар харин хүүхдэдээ өдөр шөнөгүй ютюб дээр англи хүүхэлдэйн кино үзүүлсэн учраас англиар хэлд оржээ гэж хэлсэн юм. Нээрэн ч очоод уулзахад хүүхэд нь англиар цэвэр ярьж байв. Мэдээж нөгөө талд нь монгол хэлэндээ муу. Учир нь тэд хүүхэдтэйгээ Монголоор бараг харилцахгүй.
Та бүгд хэрхэн хүүхэд бүр нэг ч үг заалгаагүй байж хэлд ордог болохыг бодож үзсэн үү. Тэгэхээр хүүхдийн эргэн тойронд явагдаж байгаа бүх үгийг хүүхдийн тархи тасралтгүй бичиж авна. Яваандаа эдгээр үгнүүдийн зүй тогтлуудыг далд ухамсар анализ хийж, нээж илрүүлж эхэлнэ. Ингээд л нэг өдөр ярьж эхэлнэ шүү дээ.
Саяхан үүнийг батлах чухал судалгаа гарчээ.
Бетти Харт ба Тодд Рислэй нар бүтэн 2 жилийн турш бага насны хүүхэдтэй айлуудад очиж бичлэг хийсэн байна. Хүүхдийн эргэн тойронд явагдаж буй яриаг бичсэн гэсэн үг.
Ингээд тоонууд дээрээ анализ хийж үзээд сонин зүйлийг нээжээ. Чинээлэг айлд дөнгөж төрсөн хүүхдийг, ядуувтар айлын хүүхэдтэй харьцуулахад тэд 4 нас хүрэхэд бүхэл бүтэн 30 сая үгний зөрүү гарч ирсэн байна. Өөрөөр хэлбэл чинээлэг айлд төрсөн хүүхэд 4 нас хүрэхдээ ядуу айлын хүүхдээс 30 сая илүү үг сонссон байсан гэсэн үг.
Энэ нээлтээс хойш олон тооны шүүмжлэл, батлах болон няцаах судалгаанууд хийгджээ. Мэдээж энгийн хүн ч ойлгоход хялбар. Хэрэв та бид - насанд хүрсэн хүмүүс - цоо шинэ хэл, жишээлбэл франц хэл сурахаар болсон гэж бодъё. Хэрэв би та бүгдээс 30 сая франц илүү үг, чихээрээ сонсвол миний хэлний төвшин ямар болох вэ.
Нейро судлаач нар харьцуулж үзэхэд илүү олон тооны үг сонсож байгаа хүүхдийн тархины хөгжил илүү өндөр төвшинд хүрч байжээ.
Одоо Хүүхдээ мундаг хүн болгохоор зэхэж байгаа эцэг эхчүүдэд хэлэх гол зөвлөгөөндөө оръё.
Еврей нар хүүхдээ 7 нас хүрмэгц бизнес уулзалтууддаа дагуулж явдаг тухай сонсож байлаа. Тэд чинь 5000 жил худалдаа наймаа хийж хот сууринд суусан улсууд шүү дээ. Ингээд сайтар бодож үзэхэд монгол хүүхэд 21 нас хүрч байж арайхийж бизнесийн харилцаанд орж эхэлдэг бол еврей нар 21 настай аль хэдийнээ 14 жилийн туршлага хуримтлуулсан байх нь. Мэдээж далд ухамсартаа. Тэд аавыгаа наймаа хийж байхад нь хажууд нь тоглож сууна. Гэвч тэр хооронд бүх мэдээлэл, үйл хөдлөл, үг яриа бичигдэж байдаг байх нь.
Ийм учир үүний зөв гэж би олон жил бодож явав.
Гэтэл бидэнд байдаг бурангуй соёлоор "цөг гэм, жаахан хүүхэд том хүний ярианд оролцож болохгүй", "хүүхэд ийм юм ярьдаггүй юм" гэх мэтээр хүүхдийг басамжилдаг. Ямар ч багшаар заалгаагүй, оргүй хоосноос, нэг ч даалгавар хийхгүй, нэг ч цаас ашиглахгүйгээр МОНГОЛ гээд нэлээд хэцүү хэлийг төгс эзэмшсэн ХҮҮХДИЙГ - юм ойлгох болоогүй, жаахан хүүхэд гэх мэтээр шүүх бид хэн бэ?
Бидэнд хүүхэд том хүний тухайн ярьж байгаа сэдвийг ойлгох чадваргүй гэдгийг нотлох ямар судалгаа, шинжилгээ байна. Эсвэл зүгээр л залхуурч байна уу.
Мэдээж энэ бүгдээс хоёр төрлийн тархины нядалгаа явагдаж байгаа юм.
1. Бид хүүхдийг мохоож, төөрөгдүүлж, хүүхэд учраас юм ойлгох чадваргүй тэнэг гэсэн сэтгэгдэл үлдээж сэтгэлзүйн цохилт өгч байна. Бид тэдэнд том болмогц гэнэт нэг л өдөр хорвоо ертөнцийг бүхэлд нь ойлгох юм шиг хуурамч төсөөлөл суулгаж байна.
2. Бид тэр хүүхдийн хязгааргүй ой санамжид бичигдэх, далд ухамсарт нь явагдах ёстой боловсруулалтыг тасалдуулснаар ямар ч л гэсэн 21 настайдаа еврей хүүхэдтэй хавьтахааргүй дорой төлөвшилтэй болгох нөхцөлийг тавьж байна.
Би олон жил хүн удирдсан тул үүнийг батална. Өнөөдөр манайд бизнесийн сургууль төгсөөд дипломоо тэврээд орж ирж байгаа залуучууд бизнесийн харилцааны анхан шатны төсөөлөл, арга барилгүй байдаг. Жаахан ширүүхэн дуугарахад л бараг уйлчих гээд. Сэтгэлийн хат муу. Гэтэл Америкт очоод 15 настай хүүхэдтэй ярилцаад үзэхэд тээр хол хөгжсөн байдаг шүү дээ.
Хүүхэдтэйгээ тасралтгүй ярилц. Янз бүрийн түүх байнга хэлж, уншуулж далд ухамсарт нь аль болох (нэг удаа дугуй унаад сурахгүй, 1000 - 10000 удаа туршвал сайн) олон мэдээлэл бич.
Хэзээ ч хүүхдийг бүү басамжил. Учир нь та хүүхдийн тархины чадавхыг шүүж чадахгүй бөгөөд танд тийм төвшний мэдлэг ч байхгүй.
5 настай хүүхэд үхлийн тухай асууж байна уу? Тэгвэл тэр хүүхэд асуух ёстой, хэрэгцээтэй болоод л асууж. Ярилц, тайлбарла. Үхэл бол гарцаагүй. Тэрнийг нь л хэл. Эрт тусмаа сайн.
Еврей нарыг бут цохих монгол үндэстнийг бүтээж яваа эцэг эхчүүддээ амжилт хүсье даа.
Эх сурвалж: Хүүхдээ яаж мундаг хүн болгох вэ?
