Өчигдөр хууль хүчний байгууллагууд Улаанбаатар хотын зочид буудлуудад олон тооны хятад иргэд цахим залилангийн сүлжээ ажиллуулж байсныг илрүүлэн өндөр үзүүлэлт бүхий 1000 ширхэг компьютер, 10.000 сим карт бүхий смарт гар утаснууд зэргийг хурааж, 800 гаруй БНХАУ-ын иргэдийг саатуулан баривчилсан. Энэ тоо цаашдаа нэмэгдэх ч хандлагатай байгаа юм. 

Тэгвэл тэдгээр иргэдийг санхүүгийн луйвар, залилан, хакер, хувийн мэдээлэл хулгайлсан гэх хэрэгт холбогдуулан шалгаж байгааг албаны эх сурвалж хэлсэн юм. 

Албаныхан хятад иргэдтэй холбоотой асуудлыг мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй холбоотой гэж үзэж байгаа ба удирдан толгойлж байсан гэж сэжиглэгдэж буй Хятадын дөрөв, Монголын нэг иргэнийг саатуулан шалгаж байгаа аж. 

Дээр дурдсан хятад иргэд наймдугаар сараас хойш жуулчлалын визээр 20-30-аараа цуварч орж ирж, хууль бусаар ажил хийж, манай улсад амьдарч байжээ. 

Мөн нэг анхаарал татаж буй зүйл бол эдгээр хятад иргэд хэний тусламжтайгаар 10.000 утасны дугаар авсан байж таарах вэ?

Угтаа бол бид чинь шинэ дугаар авах, сим карт сэргээлгэх зэрэг үйлчилгээг авахдаа иргэний үнэмлэхээ үзүүлж байж авдаг шүү дээ. Тэгвэл энэ хятадууд бүгд Монгол улсын иргэний үнэмлэхтэй байсан хэрэг үү?

Одоо ийм байхад чөлөөт бүсийн хууль батлагдвал энэ улсад юу болох вэ? 1 тэрбум 380 сая хятадууд Монголд визгүй орж ирж эзэн суух биш үү? 

Монгол Улс 1995 онд анх чөлөөт бүсийн үзэл баримтлалтай болж, 2002 онд Улсын Их Хурлаас Чөлөөт бүсийн тухай хуулийг баталсан бол 2015 онд уг хуулийн шинэчилсэн найруулгыг баталсан. Мөн Улсын Их Хурлын 2004 оны 17 дугаар тогтоолоор Дорноговь аймгийн Замын-Үүд сумын нутагт “Замын-Үүд эдийн засгийн чөлөөт бүс”-ийг байгуулж, нутаг дэвсгэрийн хэмжээг 900 га-гаар тогтоосны зэрэгцээ Засгийн газрын 2004 оны 45 дугаар тогтоолоор чөлөөт бүсийн Захирагчийн ажлын албыг бий болгож, орон тоог баталсан байдаг. Улмаар Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн 2.11-д “Чөлөөт бүсүүдийн үйл ажиллагааг эрчимжүүлж, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж ажиллана” гэж заасны дагуу чөлөөт бүсүүд, тэр дундаа Замын-Үүд эдийн засгийн чөлөөт бүсийн ажиллагааг эрчимжүүлэхэд Засгийн газраас анхаарч ажиллаж байгаа юм.

Замын-Үүд, Эрээний эдийн засгийн хамтын ажиллагааны бүс байгуулах тухай Монгол Улсын Засгийн газар, БНХАУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн төсөл нь 7 бүлэг, 24 зүйлтэй. Хэлэлцээрийн төсөл нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Олон улсын гэрээний тухай хууль болон холбогдох бусад хууль тогтоомжид нийцэж байгааг хууль санаачлагчид дурдаж байсан удаатай.

Чөлөөт бүсийн тухай /Шинэчилсэн найруулга/-ын төсөлд хоёр зүйл заалт олны бухимдлыг төрүүлсээр байна.

11 дүгээр зүйл.Чөлөөт бүс дэх визийн тусгай дэглэм

11.1.Хилийн боомтод байрлалтай чөлөөт бүсэд хил залгаа улсын иргэн 30 хоногийн хугацаагаар визгүй, гуравдагч улсын иргэн харилцан зорчих нөхцөлийн асуудлаар байгуулсан Монгол Улсын олон улсын гэрээний дагуу зорчино.

15 дугаар зүйл.Чөлөөт бүс дэх хөдөлмөр эрхлэлтийн тусгай дэглэм

15.2.Чөлөөт бүс дэх аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн гадаадын иргэнийг ажлын байраар хангаж, орлого бүхий ажил, үйлчилгээ эрхлүүлсэн бол ажлын байрын төлбөрөөс бүрэн чөлөөлөгдөнө.

Энэ нь Хятадын иргэдийг ямар ч визгүйгээр 30 хоногийн хугацаанд зорчуулаад зогсохгүй гадаадын иргэнийг ажиллуулж цалин хөлс олгосон иргэн, аж ахуй нэгжийг ажлын байрны төлбөрөөс бүрэн чөлөөлнө гэсэн үг юм.

Энэ сард гадаадын иргэн харьяатын газраас 976 аж ахуйн нэгж байгууллагуудад ажиллаж байгаа 36 улсын 10.292 гадаадын иргэдийн бичиг баримтад шалгалт хийсэн.

Ингэхэд урьсан иргэнээ бүртгүүлдэггүй, визний хугацаа хэтрүүлдэг, төрийн байгууллагуудад ханддаггүй зэрэг зөрчлүүд илэрсэн байна. Улмаар визний хугацаа хэтрүүлсэн 74 уригч байгууллагын 253 хүн, нийт 1111 уригч байгууллагын 2628 иргэнд зөрчлийн хуулийн дагуу 1 тэрбум 32 сая 270 мянган төгрөгийн торгуулийн шийтгэл оногдуулсан. Энэ бол маш их тоо юм.

Мөн 22 улсын 372 гадаадын иргэнийг Монгол улсаас албадан хөөж гаргасан. Эдгээр хүмүүс нь Монгол улсад 30 хоногийн визтэйгээр орж ирээд зөрчил гаргаж, зөвшөөрөлгүйгээр хөдөлмөр эрхэлсэн хүмүүс аж. 

Харин бизнес болон жуулчин ангиллын визний зөвшөөрлийг Хөх хот, Эрээний консулууд ихээхэн олгодог. Өөрөөр хэлбэл Монголд орж ирж буй гадаадын иргэдийн талаас илүү хувийг хятадууд эзэлдэг гэсэн үг.

Манай улсад оршин суугаа 13.000 хятад иргэд хөдөлмөр эрхлэх, сурч боловсрох, Монгол улсын иргэнтэй гэр бүл болсон, цагаач болон харьяалалгүй гэх шалтгаанаар оршин сууж байна. Тэр дундаа Монгол улсын иргэнтэй гэр бүл болсон 428 Хятад улсын иргэд эх оронд минь байна. 

Тэгвэл чөлөөт бүсийн хуулиар халхавчлан хятадуудыг 30 хоног визгүй нэвтрэх хуулийг хэлэлцэхийг 60%-аар дэмжчихсэн байж байна. Ямар гээчийн гашилчихсан толгойтой улс төрчид энэ улс орныг удирдаад байна вэ?

Өнөөдөр аяллын визээр орж ирээд эх орны минь хуулийг зөрчөөд, жоом шиг бүгэж байгаа хятадууд хэрвээ визгүй болчихвол цаашдаа юу хийхийг хэн ч таашгүй. 

Э.Анударь

Эх сурвалж дурдахгүйгээр зөвшөөрөлгүй хуулбарлан нийтлэхийг хориглоно.