Ерөнхийлөгч Филипе Нюси Мозамбикийн хойд хэсэгт орших жихадист босогчдын эсрэг тэмцэхийн тулд хөлсний цэрэг түлхүү ашигласан. Тэрбээр Оросын "Wagner" компанийн цэргүүдийг хөлсөлсөн бөгөөд тэд босогчдыг түргэн хугацаанд дарна хэмээн амласан байна. Гэхдээ хэдэн хүнээ алдсаны дараа "Wagner" тус улсаас "дөлөн гарсан" аж. 

Үүний оронд Мозамбикийн засгийн газар арай өөр арга барилтай Өмнөд Африк гаралтай хурандаа Лионель Дикээр удирдуулсан "Dyck Advisory Group"-ийг хөлсөлсөн байна. Хурандаа Дик Зимбабве улсад 1980 он хүртэл алба хааж байжээ. 1970-аад оны үед Дик нь Мозамбик, Зимбабвегийн босогчдын баазуудад байнгын цохилт өгдөг байсан аж. Цаг үе өөрчлөгдөхийн хэрээр холбоотнууд ч мөн өөрчлөгддөг гэдгийг энэ жишээ харуулна. 

"Dyck Advisory Group" 1990-ээд оноос хойш 8 иргэний дайнд оролцсон бөгөөд бүгд Африк тивийн мөргөлдөөнүүд байв. Тэд ихэнхдээ барууны орнуудад тэтгэвэрт гарсан эсвэл цэргээс халагдсан хүмүүсийг ажилд авдаг байсан бол сүүлдээ Африкийн иргэний дайнд оролцож явсан нутгийн иргэдийг элсүүлж эхэлсэн байна.

Хөлсний арми ердийн армиас гурван үндсэн давуу талтай байдаг.

Нэгдүгээрт, тэд ямарваа нэг гаднын оролцоог үгүйсгэж чадна. Үүнийг ашиглан Орос мэтийн орнууд хөлсний цэргээр дамжуулан гадаад орнуудад өөрсдийн эрх ашгаа хамгаалдаг юм.

Хоёрдугаарт, тэд үр дүнтэй, туршлагатай, уян хатан чанартай байдаг.

Гуравдугаарт, тэд энгийн армиас хямд байдаг. Цэргүүд насан туршийн гэрээ, тэтгэвэр авдаг бол хөлсний цэргүүд ажил олдсон тохиолдолд л цалин авна. Мөн тэд алан хядагчдын эсрэг үнэтэй зэвсэглэлгүйгээр тэмцэж чаддаг учраас маш хямд тусна. Мозамбик дахь "Dyck Advisory Group" компанийн цэргүүд хэдхэн нисдэг тэрэг (нэгийг нь жихадистууд буудаж унагасан) ба жижиг онгоцтой л ажлаа явуулж байна. 

Афганистанд хувийн цэргийн компани ажиллуулж байсан Их Британийн ахмад дайчин, хурандаа Тим Коллинс хэлэхдээ "Англид нэг зул сарын баяр тэмдэглэх мөнгөөр Африкийн засгийн газруудыг байнгын цэргээр хангаж болдог" гэжээ. 

Тэрбээр 1995 онд Өмнөд судан, 2001 онд Анголийн босогчдыг зөвхөн хөлсний цэргүүдээр дарсныг жишээ болгон ярьсан юм. 

Хэдийгээр НҮБ хөлсний цэрэг ашиглахыг хориглосон тогтоол удаа дараа гаргасан ч тэдний эрэлт буурахгүй л байна. Зарим шинжээчдийн үзэж байгаагаар Африкт урьд өмнө үзэгдээгүй хэмжээнд олон хөлсний цэргүүд ажиллаж байгаа гэнэ. Гэхдээ тэд сайн сайхан нийгмийг бүтээхэд нэмэр оруулж чадах уу? Тэдний зарим нь Африкийн өмнөд нутагт нутгийн иргэдийг тамлан зовоон, дарлаж байснаараа нэрд гарсан тусгай хүчинд алба хааж байжээ. Тэдний олонх нь харгис дэглэм нуран унасны дараа Ирак, Афганистанд хөлсний цэргээр ажиллах болсон юм.

Африкийн ихэнх улсууд тусгаар тогтнолоо олж авснаас хойших жилүүдэд салан тусгаарлагчид борооны дараах мөөг шиг олширч, төрийн эргэлт бараг өдөр болгон гарч байсан тул хөлсний цэргүүдийн эрэлт огцом нэмэгджээ. 1960-аад оны эхэн үеэс 1990-ээд оны сүүл үе хүртэл Африк даяар хэдэн зуун иргэний дайн гарсан. Саяхан Британийн тусгай хүчний офицер асан Саймон Манн 2004 онд газрын тосоор баялаг Экваторын Гвинейн дарангуйлагчийг унагах гэж оролдсон ч шоронд орж иргэний дайнууд багассан юм. 

Өрнөдийн засгийн газрууд өнгөрсөн хугацаанд хөлсний цэргүүдийг ашиг орлого олох үйл ажиллагаанд түлхүү ашигладаг байв. Гэхдээ өнөө үед Орос улс энэ салбарт тэргүүлэгч орон болжээ. Үүнд гол үүрэг гүйцэтгэсэн "Wagner" компанийн үүсгэн байгуулагч Евгений Пригожин Ерөнхийлөгч Владимир Путинтэй ойр дотно байдаг. Путинтэй Мозамбикийн Ерөнхийлөгч өнгөрсөн онд Москвад уулзсаны дараа удалгүй "Wagner" компанид өөрийн улсад цэргийн ажиллагаа явуулах эрх өгсөн. Дашрамд дурдахад Мозамбик нь байгалийн хийн орд газартай, Африкийн хамгийн том эрчим хүчний төслийг боловсруулж байгаа орон юм. 

"Wagner" компани удалгүй Африкийн хэд хэдэн орныг тогтворжуулах захиалга хүлээн авсан байна. Тэд Суданы дарангуйлагч Омар аль-Баширын харгис засгийн газрыг авч үлдэхийг хичээсэн. Түүнийг өнгөрсөн жил томоохон эсэргүүцлийн хөдөлгөөний хүчээр түлхэн унагасан билээ. 2018 онд олон зуун "Wagner"-ийн цэргүүд Оросын эзэмшилд байдаг алмазны уурхайг хамгаалах, ерөнхийлөгч Фаустин-Аренк Туадерагийн бие хамгаалагчаар ажиллахаар Төв Африкийн Бүгд Найрамдах улсад хүрэлцэн ирэв. Оросын хөнгөн цагааны аварга том компани болох "Русал" их хэмжээний хөрөнгө оруулсан Гвиней улсад мөн "Wagner" очиж Ерөнхийлөгч Альфа Кондегийн дэглэмийг хүртэл хамгаалж байсан түүхтэй. 

Зарим хөлсний цэргүүд нэн ховор амьтантай үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдэд хулгайн анчдын эсрэг тэмцэх болов.

НҮБ анхандаа тэдний эсрэг байсан ч одоо хөлсний цэргүүдийг бага багаар хүлээн зөвшөөрч эхэлжээ. Одоо "хувийн" цэргүүд тухайн нутгийн байнгын армид элсэн орж хөлсөөр сургалт явуулан, тэсрэх бөмбөг идвэхгүй болгох, авран хамгаалах ажиллагаанд хууль ёсоор оролцож болох гэнэ. 

Үүний нөлөөгөөр хөлсний цэргүүдийн эрэлт нэмэгдэхийн зэрэгцээ үнэ нь ч мөн өсөх болсон байна.