AB Bernstein-ий нарийвчилсан тооцоогоор дээрх харьцаа 1832 хувь байна. Тус компани нийт өрийн хэмжээнд зөвхөн бонд гэх мэт уламжлалт өрийн хэрэгслүүдийг бус нэмээд санхүүгийн өр болон түүний бүхий л дагалдах хэсгүүд мөн Нийгмийн Халамж, Эрүүл Мэндийн Үйлчилгээний хөтөлбөрүүд болон улсын тэтгэвэр зэрэг ирээдүйд төлөгдөх нөхцөлтэй бүх төлбөрийг хамруулан тооцоолжээ.

Энэ бүх зүйлийг нэгтгэн үзвэл цочирдмоор дүр зураг харагдах боловч нарийн учрыг нь ялгаж салган ойлгох шаардлагатай. Хамгийн түрүүнд авч үзвэл бүх өр төлбөр эцсийн байдлаар шийдэгдэн үүсээгүй байгаа бөгөөд шийдэлд өөрчлөлт орох эсэхийг мэдэх нь чухал юм. Тухайлбал засгийн газрын хөтөлбөрүүдэд хууль тогтоомжоор эсхүл тооцооллоор өөрчлөлт орох боломжтой.

“Зарчмын энэ ялгааг хүлээн зөвшөөрөх нь чухал. Учир нь өрийг хамгийн муу муухайгаар зурж харагдуулахыг хүсдэг хүмүүс энэ ялгааг харахыг хүсдэггүй. Өрийн тухай зураг нь айшигтай муухай харагдаж болох ч эдгээр тоонууд нь бид бүтэлгүйтсэн эсхүл өрийн хямрал зайлшгүй гэсэн баталгаа биш” хэмээн AB Bernstein-ий АНУ-г хариуцсан ахлах эдийн засагч Филипп Карлссон-Шлезак тайландаа дурджээ.

Хямралын үеийн үзүүлэлтүүд дээрх 2 хувилбарыг 2-ууланг няцааж байгаа юм. Учир нь зарим үед багахан хэмжээний өр санхүүгийн хямрал зэрэг эдийн засгийн хүндрэлийн үед илүү том хэмжээний бэрхшээлтэй асуудлыг үүсгэдэг. Харин эсрэгээрээ хөшүүргийн төвшин болон өр/хөрөнгийн харьцаа зэрэг бусад нөхцлүүдийг нь удирдан хянаж чадаж л байвал томоохон хэмжээний өрийг ч тогтвортой байлгаж болдог.

Асуудлын гол нь долларын их хэмжээний тоонд биш өрийг эргэн төлөх чадварт л байгаа ажээ.

“АНУ-ын өр маш их бас өсөж байгаа. Хэрэв бид өрийн хүндрэлийн асуудлыг засгийн газар, өрх гэрүүд, компаниуд буюу санхүүгийн салбарт гээд аль ч секторт авч үзэхийг хүсч байвал тоо хэмжээнээсээ илүү нөхцөл байдлыг ярих нь илүү чухал байна. Хэрэв макро төвшний нөхцөл байдал шаардаж л байгаа бол доод төвшиндөө өрийн хувьд асуудал бэрхшээл үүсэх боломжтой, ер нь бол үүсэх нь тодорхой” гэж Карлссон-Шлезак хэлсэн байна.

        

‘Өсөн нэмэгдэж буй сөрөг нөлөө’                                   

 Холбооны засгийн газрын нийт өр ДНБ-ны 106%-д буюу 22.5 триллион долларт хүрсэн нь өрийн бодит аюул нүүрлэн байгааг анхааруулахад хүргэж байна. Засгийн газар хоорондын өрийг хасан авч үзэхэд засгийн газраас бусад хэсгийн өр 16.7 триллион доллар буюу ДНБ-ний 78%-тай тэнцэж байна.

Эдийн засагт учруулах дарамт, ачааллын нөхцөл байдалтай голчлон холбон үзвэл 2028 оны байдлаар дээрх харьцаа өсөн 105%-д хүрэх төлөвтэй байгааг Конгрессийн Төсвийн Хороо /КТХ/-ны төсөөлөлд дурджээ. Хэдий тийм боловч КТХ засгийн газрын бодлого хэрхэн хэрэгжихээс хамаарч тоонуудыг эргэн харах боломжтой хэмээн мэдэгджээ.

Гэвч сангийн бодлогын зөвлөхүүд өрийн асуудлын хувьд үнэн хэрэгтээ аль хэдийн шаардлагатай арга хэмжээг авч эхлэх цаг нь болсон хэмээн шаардаж байгаа юм.

“Ерөнхийдөө бид бүх зүйлийг шийдэхдээ зээлэнд маш их найддаг болчихжээ. Үнэхээр шаардлагагүй байсан ч үүнийгээ зөвтгөдөг улс төрийн шалтгаан ч хангалттай их болжээ” гэж гишүүдийнх нь бүрэлдхүүнд нь Пол Волкэр, Жанет Иеллен зэрэг Холбооны Нөөцийн Банкны өмнөх тэргүүнүүд болон улс төрийн гол хоёр намын хууль тогтоогчид, бизнесийн удирдагчид байдаг Холбооны Хариуцлагатай Төсвийн Төлөөх Хорооны ерөнхийлөгч  Маяа МакГинеас хэлжээ.

“Ойрын 10 жилд манай эдийн засагт маш их сөрөг нөлөө авчрах өрийн том нүхийг бид өөрөө өөртөө зориулан маш хурдан ухаж байна” МакГинеас нэмж хэлсэн байна.

AB Bernstein өөрийн судалгаандаа янз бүрийн эх үүсвэрээс авсан өрийн тухай мэдээллийг авч ДНБ-д дараах байдлаар харьцуулсан байна:

• ДНБ-ний 100% - ийг холбооны, муж улсын болон орон нутгийн засаг захиргааны өрийн нийлбэр дүнтэй харьцуулсан;
• 150% - ийг өрх гэр болон компаниудад;
• 450% - ийг “Зарчмын асуудлууд болон эрсдэл” буюу санхүүгийн компаниудын үүсгэсэн өрийн хувьд тооцсон. Ийм хэлбэрийн өр нь голдуу биелэгдэх боломж багатай нь мэдэгдэж буй өндөр эрсдэл бүхий төрөл бүрийн үүсмэл үнэт цааснаас үүсч болзошгүй хамгийн муу хувилбарын илэрхийлэл байдаг.
• 27%-ийг нийгмийн даатгалын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэгч илтгэлцлийн сангуудад;
• %-ийг өнөөдөр амлагдаж буй бүхий л нийгмийн даатгал, хамгааллын хөтөлбөрүүдэд;
• 633%-ийг тооцоололд ашиглагдсан, өнөөгийн уламжлалт 75 жилээс илүү урт хугацаанд хэрэгжих нийгмийн хамгааллын хөтөлбөрүүдийн өгч буй “тодорхой хязгааргүй амлалт”-ийн нийлбэр дүнд;

Хугацааны зохицуулалт хамгийн чухал

"Өрийн ачаалал 2000%-д хүрээд байна. Гэвч өөр өөр төрлийн өрүүд өөр өөрийн эрсдлийг дагуулна" гэж Карлссон-Шлезак онцлов.

АНУ-ын засгийн газрын бонд хугацаандаа төлөгдөхгүй дефолт болох нь дэлхийн эдийн засагт маш муу нөлөөтэй байдаг бол ирээдүйд хүртэх үр өгөөж нь буурч байгаа этгээдүүдийн хувьд дарамт болох тул бодлогын өөрчлөлт эдийн засгийн байдалд маш бага мэдрэгдэнэ” гэж тэр бичжээ.

Мөн эдийн засгийн өөр өөр салбаруудад нөлөөлөх нөлөөлөл нь хоорондоо ялгаатай байх аж.

Мүүдиз-ийн Хөрөнгө Оруулагчдын Үйлчилгээнээс аль хэдийнэ өсөж эхэлсэн зээлжих зэрэглэл нь муудсан компаниудын тоо эдийн засгийн циклын дараагийн агшилтын үед маш ихээр нэмэгдэн зээлийн дефолт болох эрсдлийг хангалттай их хэмжээгээр тэлэх ажээ.

Зээлийн циклын дараагийн агшилт болох үед ерөнхийдөө өнөөгийн доогуур зэрэглэлтэй зээлдэгчдийн зээлийн чанар буурч нийт зэрэглэл тогтоолгосон үнэт цаас гаргагчдын 14%-ийг нэрвэж байсан Их Хямралын үеийн үзүүлэлтээс ч давж гарах боломжтой” гэж Мүүдиз-ийн ахлах дэд ерөнхийлөгч Кристина Педжэт мэдэгдэлдээ дурдсан байна.

Гэвч одоохондоо эдийн засгийн нөхцөл байдал таатай байгаа тул өрийн дефолтийн хувь хэмжээ бага хэвээр байна.

Эдийн засгийн хувьд 2018 онтой харьцуулахад удаан боловч өсөлт үргэлжилсээр байгаа тул макро төвшинд одоохондоо хямралын эрсдэл ажиглагдахгүй байна. Гэвч улс орны хувьд өрийн нөхцөл байдлын талаар одоо ямар нэг зүйл хийж эхлэх цаг нь болсон гэж Холбооны Хариуцлагатай Төсвийн Төлөөх Хорооны ерөнхийлөгч Маяа МакГинеас хэлсэн байна.

"Нэгдүгээрт, улс төрчид боломжгүй зүйл амлахын оронд сонгогчдын хамтарч өөрийн ажлыг эхлүүлэх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, эдийн засаг хүчтэй байгаа үед энэ ажлыг хийх ёстой гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх шаардлагатай. Хэрэв хүмүүс илүү их зээлэхийг хүсч байгаа бол тэд эсэргээрээ хийх ёстой. Бидэнд хямрал тохиолдоогүй байна. Тиймээс урт хугацааны стратеги хэрэгжүүлэх цаг мөн” гэжээ.