Хөгжиж байгаа орнуудад цагаан хорхойн шимэгч халдварууд маш түгээмэл тохиолддог. Бохирлогдсон гар, хоол хүнс , ховор тохиолдолд усаар дамжин шимэгч хорхойн өндөг хүнд халдварлагддаг өвчин юм.

 

Халдварын эх уурхай: халдварлагдсан хүн

Халдвар дамжих зам: Шимэгч хорхой нь хүний биед нэвтрэхийн тулд гурван хоригийг давж гарах хэрэгтэй болдог. Нэгд нь, амны хөндийн ферментүүд. Хоёрт нь, ходоодны хүчиллэг орчин. Гуравт нь гэдэсний хэсгийн дархлаа юм.

Гэвч ядарсан, биеийн дархлаа суларсан үед бүх хаалт нь зохистой байдлаар ажилладаггүй. Шимэгч хорхойн өндөг амаар орон хоол боловсруулах замд орж нарийн гэдсэнд ирэн өсч эхэлдэг. Цаашид бүдүүн гэдсэнд хүртэл амьдардаг. Эр цагаан хорхой нь 7 долоо хоног амьдрах чадвартай, эм нь 5-13 долоо хоног амьдардаг. Эр эм шимэгч хорхой нарийн гэдсэнд үржилд ормогц эр нь үхэж баастай хамт гадагшилдаг. Үр тогтсон эм хорхой анусанд ирж өндөглөдөг. Энэ маягаар хүн бөгсөө маажсаны дараа гараа угаалгүй хоол хүнсээ барьж идэх, гараа амандаа хийх, бага насны хүүхэд тоглоомоо амандаа хийх гэх мэт гарын ариун цэвэр сахиагүйн улмаас дахин дахин халдварладаг.

 

Эмнэлзүйд илрэх шинж тэмдэг буюу зовиур

Хамгийн сонгодог шинж нь анус буюу хошного орчим загатнах. Загатналт нь ихэвчлэн шөнөөр ихэсдэг. Учир нь эмэгчин хорхой хүүхдийг хөдөлгөөнгүй тайван болж нойрсоход анусны орчим гарч ирж өндгөө цацдаг. Загатналт нь янз бүр, бага зэрэг загатнахаас эхлээд хүчтэй өвдөлттэй дүйцэхүйц хэмжээний их загатнадаг ч бий. Маажсанаас арьсыг гэмтээж, хоёрдогчоор халдвар орох нөхцлийг бүрдүүлдэг. Үүнд: буглаа, мундас, бактерийн гаралтай арьсны үрэвсэл гэх мэт багтдаг. Ганц хүүхдэд ч бус насанд хүрэгчдэд хүртэл халдварладаг. Нэг ор дэрний хэрэглэл хэрэглэж байгаа хүмүүст ч дамжин халдварлана.

Шөнө орой тайван унтаж чадахгүй, тайван бус болж , цочромхой, сэтгэл санааны тогтворгүй байдалд ордог. Хоолны дуршил алдагдаж , хүүхэд турдаг. Зарим тохиолдолд хэвлийгээр хүчтэй өвдөх шинж илэрдэг. Энэ үед мэс заслын хурц өвчнүүдтэй андуурах тохиолдлууд ч цөөнгүй бий.

Эмэгтэй хүүхдүүдэд ариун цэврийн хангалтгүй байдлаас шалтгаалан хошногоос бэлэг эрхтэн рүү цагаан хорхой дамжиж үтрээ, умай цаашилбал өндгөвч гэх мэт бусад эрхтэн рүү дамжин үрэвсэж , халдвар үүсгэдэг.

 

Оношлогоо

Манай улсад бүх дүүргийн эмнэлэг болоод хувийн лабораториудад цагаан хорхойн өндөг илрүүлэх шинжилгээг хийж байгаа бөгөөд хошногын амсраас арчдас авч микроскопид харан илрүүлдэг. Магадгүй нэг удаагийн шинжилгээгээр илрэхгүй байж болох тул дор хаяж ойр ойрхон 3-4 удаагийн шинжилгээнд хамрагдах нь оношийг үнэн магадтай тавихад тусалдаг.

 

Урьдчилан сэргийлэлт

Цагаан хорхойн шимэгч нь бохирлогдсон гар, хоол хүнсээр дамжин халдварладаг тул гарын ариун цэврийг сайтар сахиж, гарыг ойр ойрхон угаалгах, хумсыг дор дор нь авах , хоол хүнсийг сайтар жигнэж болгож идэх, жимс жимсгэнийг сайтар угааж , хальсыг нь авч идэх нь чухал юм.

Түүнчлэн хувийн ариун цэврийг сахиж, ор хөнжлийн даавууг долоо хоногтоо нэг удаа угааж , индүүдэх, дотуур хувцсыг хоногтоо 1 удаа угааж , индүүдэн өмсөх дадалтай байх нь чухал юм.

 

Эмчилгээ

Дээр дурдсан шинж тэмдэг илэрвэл эмчид хандан шинжилгээ хийлгэн эмчилгээ бичүүлж авах хэрэгтэй. Шимэгч хорхойн эмчилгээнд шимэгчийн эсрэг үйлчилгээтэй тусгай эм, бэлдмэлийг хэрэглэнэ. Илэрсэн шимэгчийн тодорхой төрлөөс хамааран эмийг сонгодог. Эмчилгээг гэрийн нөхцөлд хийнэ.

Эмийн эмчилгээнд шимэгч хорхой маш хурдан үхдэг боловч зөвхөн нас биенд хүрсэн хорхой нь устдаг. Өндөгнүүд нь амьд байсаар байдаг. Ийм учраас 2 долоо хоногийн дараа дахин эм уудаг. Өтгөнд шимэгчийн өндгийг илрүүлэх давтан шинжилгээнд ороод сөрөг хариу гарвал эдгэрсэнд тооцно.

Сонирхолтой нь дээр үеэсээ манай Монголчууд цагаан хорхойтой хүүхдийн хошного руу сармис хийдэг байсан. Энэхүү уламжлалт аргыг Хятад , Энэтхэг, Египт, Грек зэрэг улсуудад хэрэглэдэг байсан байна. Сармис нь маш олон талт үйлчилгээтэй бөгөөд алицин , хүхэр агуулсан бусад нэгдлүүдийг ялгаруулдаг бөгөөд антибиотик, бактерийн эсрэг үйлчилгээтэй болох нь судалгаагаар тогтоогдсоор байгаа билээ.