Бидний өвөг дээдэс хэлц үг, зүйр үг, ертөнцийн гурав гээд асар том оюуны өвөөрөө үр хүүхдээ сургаж, үеийн үед өвлүүлж ирсэн. Энэ нь зөвхөн өөрсдийнх нь ахуй амьдрал, соёл, ертөнцийг харах өнцөг, үзэл бодлоор илэрдэг, дахин давтагдашгүй гэдэг утгаараа тэдний мэдлэгийн цар хүрээ, оюуны чадавхийн түвшин зэргийг нь илэрхийлж чадна. Тэдгээрийн дундаас хамгийн нийтлэг, та бүхний мэдэх зүйр болон хэлц үгсийг тусгайлан авч үзье.

1 1.Алтны дэргэдэх гууль шарлана

Энэ үгний илэрхийлж буй далд утга үнэнтэй нийцээд зогсохгүй, шууд утгаараа ч мөн бодит байдалд нийцдэг байна. Гуулийг алтны хажууд удаан байлгахад өнгө нь хувирч алттай төстэй болдог ажээ. Тиймээс энэ зүйр үг зүгээр ч нэг санаанаасаа зохиосон зүйл биш, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй гэсэн үг юм. Харин үүнийг ажигласан бидний өвөг дээдэс зөвхөн алт, гууль ч биш, амьд амьтад хүртэл эргэн тойрны зүйлдээ уусан, ижилсдэг ертөнцийн хуулийг танин мэдсэнээр ийнхүү сургамжлан үлдээжээ.

2 2. Элэг эмтрэх

Маш ихээр өрөвдөн шаналахыг яагаад заавал элэг эмтрэх гэдэг юм бол? Яагаад бөөр, эсвэл уушги эмтрэх гэж болоогүй юм бол? Энэ талаар та бодож үзсэн үү? Хавдар Судлалын Үндэсний Төвийн захирал Ж. Чинбүрэн энэ талаар маш сонирхолтой мэдээлэл дэлгэсэн юм. Дотны хүн нь нас барж, уй гашуу тохиолдсон хүмүүсийн дунд, элэг нь вирусын гаралгүй хэрнээ өвчилсөн нийтлэг тохиолдол их байдаг гэнэ. Тэгвэл энэ нь уй гашууд автан, шаналж зовоход хүний элэг өвчилдөг тул элэг эмтрэх хэмээн хэлсэн байж болох юм. 

3 Хүн болох багаасаа, Хүлэг болох унаганаасаа

Хүний бага нас түүний насан туршийн төлөвшил, хүмүүжилтэй холбоотой юм.  Шинжлэх ухаан хөгжсөн сүүлийн жилүүдэд Зигмунд Фрейд, Жан Пиаже гээд олон сэтгэл судлаачид хүний төлөвшилд хүүхэд насанд нь тохиолдсон үйл явдлууд ямар хүчтэй нөлөөлдгийг судалгаагаар нотлон, онол болгон хөгжүүлсэн байдаг.

4 Түүхээ мэддэггүй хүн ойд төөрсөн сармагчинтай адил

Сармагчин ойд төөрдөг үү? Хүн, амьтдын дунд өсвөл төдийлөн эргээд хүн шинжинд орж чаддаггүй. Харин сармагчинг амьтны хүрээлэнд бойжуулсан байсан ч, ямар ч ойд авчраад хаяхад төрөлх зөнгөөрөө шууд л аргаа олон амьдарч чаддаг байна. Тиймээс ойд төөрсөн сармагчин гэдэг нь мутацид орсон хэмжээний эргүү, тэнэг амьтан гэсэн үг ажээ.

Өвөг дээдэс, үүх түүхээ мэддэггүй хүнийг ийн зүйрлэсэн нь, бидний өнгөцхөн ойлгодогоос ч гүн утга агуулгатай юм.

Монгол угсаатны ертөнцийг үзэх үзэл, түүхэн ой санамж, туршлага зэргээр илэрсэн эдгээр үгс нь хэл найруулгын хувьд энгийн боловч, асар гүн утга агуулгатай болох нь цааш нь лавшруулан судалбал улам тод илрэх биз ээ.

Харин одоо эрдэмд шамдаж байгаа манай залуус тэдгээр онолуудыг анх удаа сонсож байгаа, цоо шинэ зүйл мэт хүлээж авах нь их. Гэтэл бидний өвөг дээдэс үүнийг аль эрт мэдэж, сүр болгон дэврүүлэлгүй энгийн сайхан үгсээр сургамжлан үлдээснийг бид анзааралгүй чихнийхээ хажуугаар өнгөрөөсөөр л байна. Үнэн хэрэгтээ бид өөрсдийн хийсэн шинжлэх ухааны нээлтээ олж хараагүй гэвэл хэлсдэхгүй.

Тиймээс өвөг дээдсийн маань дэлхийн талыг байлдан дагуулсан алтан үеийн нууц нь морьний хурдан, зэвсгийн хурц гэхээсээ илүү ажигч, гярхай чанар, оюуны их чадавхид нь тулгуурласан болов уу...