“Голомт” банкны ахлах эдийн засагч Г.Батзоригтой зэсийн зах зээлийн талаар ярилцлаа.

-Зэсийн үнэ 8400 ам.доллар давчихлаа. Ханш өссөн шалтгааныг сонирхуулаач?

-Зэсийн үнийн өсөлтөд нөлөөлсөн гурван шалтгаан бий. эхний шалтгаан нь Хятадын эдийн засагтай холбоотой. Урд хөршийн эдийн засаг хурдтай сэргэж яваа. Энэ өсөлтийг дагаад гангийн үйлдвэрлэл нэлээд нэмэгдэж байна л даа. дараагийн шалтгаан нь нийлүүлэлттэй хамаатай. Зэсийн гол нийлүүлэгч Чилид цар тахал гарсан, цар тахлын тархалт нэлээд өндөр идэвхжилтэй байгаа. ийм шалтгаанаар нийлүүлэлт талдаа доголдол үүсчихлээ. Өөрөөр хэлбэл, нэг талдаа эрэлт өсөөд, нөгөө талдаа нийлүүлэлт буурсан зураг харагдаж байна. Зэсийн үнэ өсөөд байгаа нь цаанаа ийм учиртай. үнэ өссөн гурав дахь шалтгаан нь вакцинтай холбоотой. хөгжингүй орнуудад вакцинжуулалт хийгдчихлээ. Вакцинжуулалт тойрсон энэ мэт эерэг мэдээ эдийн засагт эерэг хүлээлтийг хаа сайгүй бий болгож байна. Гадны томоохон банкуудын хүлээлт нэлээд өндөр байна.

-Зэсийн үнийн өсөлтөд Хятадын зах зээлийн сэргэлт, Чилийн нийлүүлэлтийн доголдол, ковидын вакцинжуулалт эерэгээр нөлөөлсөн юм байна. Ер нь зэсийн үнэ ханш өнөө жилийн хувьд хэр байх бол, ямархуу таамаг голлож байна вэ?

-Зэсийг эдийн засгийн доктор гэж тодотгодог. Эдийн засаг унавал зэсийн ханш урьдчилж унадаг, эдийн засаг сэргэх нөхцөл бүрдвэл урьдчилж өсдөг онцлогтой учраас ингэж тодотгодгийг та мэднэ. дэлхийн банк, Олон улсын валютын сан зэрэг байгууллагын таамгаар бол зэсийн үнэ тогтвортой байх зураг харагдаж байна. Бүр тодруулж хэлбэл, 7000-8000 ам.доллар орчимд хадгалагдчих болов уу гэсэн хүлээлттэй байгаа.

-Өнөө жил зэсийн ханш өндөр байна гэдэг манай эдийн засагт эерэг мэдээ л дээ. Төсөвт зэсийн ханшийг хамаагүй багаар төсөөлсөн байгаа. Тэгэхээр манай улс зэсийн баяжмалын экспортоосоо төсөөлснөөс их хэмжээний орлого олох нь ээ?

-Төсөвт зэсийн үнийг 6500 ам.доллараар тооцсон гэхээр манай улс зэсийн баяжмалын экспортоос төлөвлөснөөсөө их хэмжээний орлого олох нь тодорхой харагдаж байна.

-Цахилгаан машины үйлдвэрлэлийн огцом өсөлт гэх мэт цөөнгүй шалтгаан урт хугацаанд зэсийн хэрэглээг өсгөнө, тэр хэрээр ханш нь өснө гэсэн таамаг голлож байна л даа. Зэсийн эрэлт нь нийлүүлэлтээ давах тэр үед Оюу толгойн гүний уурхай ашиглалтад орох багцаа бий. Ингээд харахаар зэс урт хугацаандаа Монголын эдийн засагт аврагч хэвээр байх нь ээ?

-Таны хэлж байгаачлан цахилгаан машин болон цахилгаан бүтээгдэхүүний хэрэглээ, үйлдвэрлэл огцом өснө, тэр хэрээр зэсийн эрэлт өндөр өсөлттэй байна гэсэн таамаглал бий. Үүнээс гадна өөр нэг том шалтгаан байгаа. АНУ-ын ерөнхийлөгч Ж.Байден Парисын хэлэлцээрт дахиж нэгдэхээ зарлаж, дулаарлын эсрэг том бодлогууд хэрэгжүүлэхээ мэдэгдсэн. Энэ бүх бодлого зэсийн хэрэглээг нэмэгдүүлэх хандлага ажиглагдаж байгаа. Товчхондоо ойрын гурав, дөрвөн жил, цаашдаа арав, хорин жилийн хугацаанд зэсийн хэрэглээ өсөхөөр харагдаж байна. Оюу толгой төслийн тухайд өнөө жил зэсийн баяжмал дахь алтны агууламж хоёр дахин нэмэгдсэн. Тэгэхээр энэ жилийн орлого нь өндөр байх болов уу.

-Хятадын эдийн засгийн сэргэлт нүүрсний үнэд ч эерэгээр нөлөөлөх нь тодорхой болчихлоо. Гэхдээ нүүрсний хувьд цаг алдахгүй ашиглахгүй бол урд хөршийн, ер нь дэлхийн том гүрнүүдийн ногоон бодлого эрчимжих хэрээр үнэ цэнээ алдаж магадгүй гэсэн болгоомжлол сонсогддог…?

-Тийм л дээ. Дотоод эдийн засгийн хувьд зэс нүүрс хоёрыг сөргүүлж тавих нь зүйтэй болов уу. Нэг талд нүүрсээ даруйхан ашиглахгүй бол хэрэглээ нь хумигдах нь цаг хугацааны асуудал болчихсон. Гэтэл нөгөө талд зэсийн эрэлт урт хугацаандаа улам өсөх зураг харагдаж байгаа.

-Зэсийн зах зээл урт хугацаандаа улам гялалзана гэснээс Оюу толгойн хувьд томоохон гэрээ хэлцэл тойрсон хэлэлцээрүүд улс төрийн түвшинд ид өрнөж яваа. Мега төсөл тойрсон хэлэлцээртээ ухаалаг хандвал урт хугацаандаа эдийн засаг огцом тэлэх боломжтой гэж хэлэх эдийн засагч цөөнгүй байна…?

-Таны хэлсэнтэй санал нэг байна. Зэсийн зах зээлийн ирээдүйг шинжээчид өөдрөгөөр таамаглаж байгаа. Бидний хувьд ийм нөхцөлд өмнөө тулгарсан асуудлаа шийдээд явчихвал эдийн засаг тэлэх том боломж бий.

-Зэс, нүүрс энэ жил эдийн засгийн гол аврал байх нь гэж ойлгож болох уу?

-Тэгж ойлгож болно. Хямралын үед сөрөг хөдөлдөг бүтээгдэхүүнийг бүрдүүлчихсэн байна л даа, манай улс. Санаатай ч биш санаандгүйгээр. Зэс нүүрс хоёр нэг чиглэлд хөдөлдөг. Алт эсрэг чиглэлд хөдөлдөг. Түрүү жил буюу өнгөрсөн хугацаанд биднийг аварч гарсан зүйл бол алт. Хямралын үед алт аврал болдог. Харин одоо алтны ээлж дуусч зэс, нүүрсний аврах цаг эхэлж байна.

-Алтны ханш өнгөрсөн жил хэдэн зуун хувиар өссөн. Яг хэчнээн хувийн өсөлт үзүүлсэн бол?

-Алтны үнэ ханшийн хувьд түрүү жил нийт дүнгээрээ 324 хувиар өссөн . Харин зэсийнх хасах нэг хувь, нүүрснийх хасах 15-20 орчим хувийн бууралттай байсан. Дахиад хэлэхэд зэс, нүүрсний аврах цаг одооноос эхэлж байх шиг байна.

-Тэгэхээр алтны ханш унана гэсэн үг үү?

-Алтны ханш мөддөө унахгүй байх. Төв банкууд бодлогын хүүгээ бууруулчихсан учраас валютаас авч буй өгөөж бага байгаа. Ийм учраас хөрөнгө оруулагчид алтаа барьчихсан хэвээр байна л даа.