“Даваатөгөлдөрбилгүүн” компанийн захирал Б.Амарбаясгаланг Бизнес, хөгжил буландаа урьж ярилцлаа. Компанийнхаа нэрийг гурван хүүхдийнхээ нэрийг нийлүүлж өгсөн юм билээ.

-Компаниа хэдэн онд байгуулж байсан бэ. Анх байгуулахдаа хэчнээн ажилтантай, ямар хүчин чадалтай босгож байв?

-Компаниа 2014 онд байгуулсан. Анх дөрвөн ажилтантай ажлаа эхлүүлж байлаа. Монголд дүүпүү хийж байсан хятад хүнээс санаа авч, үйлдвэрлэлээ эхэлсэн. Яагаад дандаа Хятадаас хүнсний бүтээгдэхүүн зөөх ёстой гэж. Өөрсдөө цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж болохгүй гэж бодоод үйлдвэрээ нээж байлаа. Бид цэвэр мах идэж байна. Сүү, цагаан идээ гэхэд л жинхэнэ цэвэр бүтээгдэхүүн байдаг. Тэгвэл ургамлаар цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, монголчууддаа идүүлэх юмсан гэж бодож л ажлаа эхлүүлсэн. Эхэндээ үйлдвэрлэл эрхлэх байр олоход  хэцүү байсан. Түрээсийн байртай байлаа. Сарын 1.8 сая төгрөгийн түрээстэй байр олсон. Би өөрөө III эмнэлэгт ариутгагч хийж байсан. Эмнэлгийн байгууллагад ажиллаж байсан учраас ариун цэврийг нэгдүгээрт тавьдаг. Үйлдвэрлэл явуулах байр  ариун цэвэр, эрүүл ахуйн шаардлага хангасан байх ёстой учраас ийм байр түрээслэхэд үнэтэй байдаг байсан. Эхэндээ эрсдэл их хүлээсэн. Өдөрт 40 ширхэг дүүпүү, 25 кг шар буурцагны соёолж зарчихаад баярладаг байлаа. Одоо бол олон сайхан байгууллагатай гэрээтэй ажилладаг. Анх байгуулагдсан цагаасаа хойш долоон жил харилцан ажиллаж байгаа байгууллагууд ч бий. Одоо 7-8 хүнийг ажлын байраар хангадаг.

-Та ЖДҮХС-гаас хэчнээн төгрөгийн зээл авсан бэ. Зээлд хамрагдахаас өмнө ямар байсан. Одоо ямар өөрчлөлт гарав?

-2018 онд би ЖДҮ-ийн зээлд хамрагдахаар төсөл өгч байсан. Гэвч төсөл маань жаахан дутуу байсан учраас шалгарч чадаагүй. 2019 онд төслөө өгөөд, Улаанбаатар хотдоо шалгарсан. Би ЖДҮ-ийн зээлийг хариуцаж ажиллаж байгаа хүмүүст үнэхээр баярлаж явдаг. Яг л нүдээ олсон зээлийг надад өгсөн. Түүний хүчээр 110 ам.метр талбайтай болсон. Гэхдээ 70 сая төгрөгийн зээл авч чадсанаар үйлдвэрийнхээ цэвэр, бохирыг бүрэн шийдэж, дотор талыг нь тохижуулсан. Мөн тээрэм, дүүпүүний тогоо шинээр авсан. Зээлд хамрагдахаас өмнө түүхий эд буюу шар буурцгаа Хятадаас 2-3 шуудайгаар нь захиж авдаг байсан. Одоо 20, 30 шуудайгаар нь авдаг боллоо. Ялангуяа, цар тахлын үед жижиг, дундын зээл ямар их хэрэгтэй вэ гэдгийг биеэрээ мэдрээд л сууж байна.  2014 онд 20 орчим сая төгрөгөөр үйлдвэрээ босгож байсан. 

Зориглоод ажиллах хүнд тийм ч их хөрөнгө оруулалт биш. Цаашид хөрөнгө оруулалт татах боломж байвал  илүү том үйлдвэрийн байр бариад, шар буурцаг тариалдаг машин оруулж ирээд, хоёр ээлжийн ажилтантай болоод 12-14 хүнийг ажлын байраар хангах боломжтой. Хүчин чадлаа энэ хэмжээнд хүргэж нэмнэ гэсэн төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна даа.

-Зарим нэг асуудлаас болоод ЖДҮ-ийг дэмжих зээл хэрэгтэй хүндээ очихгүй байна гэдэг шүүмжлэл их гарах болсон. Та үр ашгийг нь хүртэж байгаа хүний хувьд юу хэлэх вэ?

-Би тийм шүүмжлэлтэй санал нийлэхгүй байна. Яг хэрэгтэй хүндээ очиж чадаж байгаа гэдэгт би итгэдэг. Түүнээс гадна хүнсний салбарыг дэмжсэн бодлогыг илүүтэй хэрэгжүүлээсэй гэж боддог. Хүнсний бүх төрлийн ногоог тариалах хэрэгтэй байна. Гаднаас ямар ч ногоо авдаггүй болох хэрэгтэй. Азийн ихэнх орон дулаахан, чийглэг. Шар буурцгийг гэхэд гадаа, том машинаар дөрөв хоногийн дотор ургуулж байх жишээтэй. Гэтэл манайд болохоор дотор орчинд, услаад 10 хоног бөөцийлж байж ургуулдаг. Энэ мэтээр тариалалт хийхэд хүндрэлтэй байдаг юм. Тиймээс дотоодынхоо хэрэгцээг хангахын тулд эхлээд тариаланчдыг, хүнсний салбарынхныг сайн дэмжиж өгмөөр байна.

-Шар буурцаг, дүүпүү хүний биед ямар эерэг нөлөө үзүүлэх вэ. Хүмүүс хүнсний бүтээгдэхүүний ашиг шимийг нэлээн харж сонгодог болж?

-Шар буурцаг, түүгээр үйлдвэрлэж байгаа дүүпүү, тариалж байгаа соёолж тэр чигээрээ уураг. Азийн ихэнх оронд махны нэг төрөл ч гэж үзэх нь бий. Цагаан хоолтнууд махны оронд хэрэглэдэг. Тэр чигээрээ л цэвэр уураг юм. Шар буурцагнаас гарч байгаа сүү хүний дотоод эрхтэнүүдийг цэвэрлэдэг. Мөн шар сүүг нь хэрэглэдэг юм билээ. Одоохондоо манайх шар сүүг нь хэрэглэхгүй л байгаа. Мөн шар буурцагны хаягдал буюу тэжээлд ашиглаад байгааг  үе мөчний эмчилгээнд хэрэглэдэг юм билээ Азийн бусад оронд. Манай зарим эмнэлэгт бас хэрэглэдэг. Манайд мал болон гахайд тэжээл болгон өгч байна. Тахианд ч өгдөг. “Түмэн шувуут”-ынхан шар буурцгийг тахиандаа өгдөг гэж би сонссон.

-Үйлдвэрлэл эрхлэхэд тулгамдсан асуудал гардаг л байх. Одоо танд чухам юу тулгамдаж байна?

-Ажиллах хүч л хамгийн тулгамдсан асуудал. Өнөөдөр Монголд хөдөлмөрлөж чаддаг хүн багасаад байгаа юм шиг санагддаг. Манайх Улаанбаатар хотоос нэлээд хол. Сүхбаатар дүүргийн XX хорооны удирдлагуудтай уулзаж, ажиллах хүн байна уу гэж хайж үзсэн. Гэтэл оффист суугаад л байж байх сонирхолтой хүн их байх юм. Яг зүтгээд ажиллах хүн цөөн байна. Цаашдаа үйлдвэрээ томсгох хэрэгтэй байгаа. Хоёр ээлжтэй болчихвол үйлдвэрлэл илүү нэмэгдэж, борлуулалт ч нэмэгдэнэ шүү дээ.

-Танайхтай адилхан чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа үйлдвэр байна уу?

-Нэг үйлдвэр байгаа юм билээ. Тэр нь гадаадын хөрөнгө оруулалттай, Хятадын компани.Хятад ресторануудыг дүүпүүгээр хангадаг гэсэн. Тэгэхээр манайхан нэгийг бодох цаг болсон байна.

-Шар буурцаг тариалж, дүүпүү үйлдвэрлэхийг сонирхож байгаа хүмүүс байж магадгүй. Тэр хүмүүст юу гэж зөвлөх вэ?

-Монголд энэ төрлийн бүтээгдэхүүний зах зээл  байна. Хамгийн гол нь шантарч болохгүй. Эхний гурван жил жаахан хэцүү байдаг. Шантрахгүй зүтгэвэл амжилтад хүрнэ.

Ц.Мягмарбаяр

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин