Та нар юу хийж байгаа юм?’’ гэх зуураа замдаа таарсан бүхнийг түлхэж хараана. Өчигдөр өөр нэг эерэг гарсан хүн эмчийг үсдэн 51 мянгийн эм яагаад 72 мянга болснийг асуусан гэдгийг эмч уйлан байж өччээ.  Тэгэхээр энд цар тахлын хажуугаар өрнөх өөр нэг цар тахлын талаар ярих нь илүү дээр. Дэлхийн хамгийн олон дайныг өдөөж байсан өвөг дээдэс маань дайнаасаа дажин нь илүү хэцүү хэмээн сургасан юм.

Ковидыг дотооддоо алдаж эхлээд байх үед буюу 2021 оны 2 дугаар сард Монголд нийтийг хамарсан судалгаа явуулсан байна. Судалгааны хариу үнэхээр сэтгэл түгшээхээр байжээ. Учир нь хүн амын 25-30% нь ‘’Ковид гэдэг зүйл байхгүй энэ бол эрх баригчид, улстөрчдийн бодож олсон зохиомол зүйл’’ гэж үзсэн байна. Энэхүү хуурамч зүйлээр далимдуулан нөлөө бүхий хүмүүс эрх мэдэл, мөнгө олох гэж байгаа гэж IQ-аараа дэлхийд 5 дугаарт ордог гэж баталдаг манай нийгмийн дөрөвний нэгээс илүү хувь нь үзжээ. Нүүдэлчид хартай л даа. Гэхдээ бас арай ч дээ.

Хэрвээ санаж байгаа бол халдвар өсөж эхэлж байсан тэр үед олон нийтийн сүлжээнд ‘’Миний эргэн тойронд лав л өвдсөн хүн алга’’ гэх алдарт үг байсан юм даг. Өнөөдөр харин миний эргэн тойрны хүмүүс бүгд өвдчихлөө, тусаагүй хэдээ тусгаарлая гэсэн шиг сууна. Ялгаварлан гадуурхалтаас болоод халдвар авсан хүмүүс ил гардаггүй. Олон нийт (таныг энд оруулаагүй шүү, та бол хар массыг үзэж чаддаггүй хүн шүү дээ) айсуй буй аюулыг хуйвалдааны онолын түвшинд ярисаар. Энэ үед драмын театрын Амгаланбаатар зэрэг эдгэсэн хүмүүс мөс хагалан олны өмнө гарч ковид бол бодитой бас аюултай гэдгийг хэлсэнд баярланам.

Жил тэсэж чадсан ч гэсэн дотооддоо алдах нь цаг хугацааны асуудал байсан манай жижигхэн орны ганц найдвар нь вакцин байваа. Вероселийг Засгийн газар, Гадаад яам бараг цусаар уйлж байж Хятадаас авч ирсэн .... тунг нь тусламжаар, .... тунг худалдаж. Гуйж байтугай гуядаж ч авах боломжгүй үе. Дэлхий супер гүрэн Америк Германы вакциныг замаас нь хээв нэг дээрэмдэж байсан үе шүү дээ. Тусламжын гэхээр зүгээр өөрсдөө май гээд авчраад өгчихдөг юм шиг ойлгодог. Хорвоо дээр үнэгүй, амар зүйл байхгүй. Учир мэдэх хүний яриагаар дипломат албаны ур чадвар, арга мэхийг шавхсан гэдэг юм билээ. Монголын заяа энд дахиад түшиж Гадаад яамны сайд нь хэр барагтай бууж өгдөггүй ‘’чанга хүүхэн’’ таарчээ. Ингээд вакцинтай золголоо. Жамаараа сошиал ертөнц тэр аяараа вакцин судлаач, эрдэмтдээр хахлаа, нүдээ аниж байгаад чулуу шидэхэд л нэг судлаачийн толгой хага (таныг бас л энд оруулаагүй шүү, та бол нийгэм, эрдэм мэдлэгийн орой нь шүү дээ).

Улстөрийн пиар харин энд  нэлээн явсан болов уу гэх таамгийг аргагүй дагуулдаг. Хятад муу, Орос сайн гэсэн сцен дэглэлтгүй тавигдсан. Нийтийг санаатайгаар хаост оруулах, үймээн самаанд уруу татах, дараалласан үймээн, жагсаал цуглаанд турхирах төлөвлөгөө, санаархал албан тушаал нь байж боломгүй хүнээс гарч байсан гэж зарим хүн ярьдаг. Дэлхий даяар вакцин олдохгүй алаан болж байхад манайх голж шилж байхгүйг нь нэхсэн шигээ. Тэгсэн 50 000 төгрөг өгье гэсэн нөгөө хортой гээд байсан вакцинаа шахуулчихдаг, манайхан юм салгаж сурч л байгаа юм байна. Нийтээр нь файзер, спутник тарьсан бол өнөөдөр вероселл тарих байсан юм гэх байсан байхаа даа. Айдас, түгшүүрт автсан үед бага ч гэсэн итгэл найдвар өгч вакцин тариж дуустал ковидгүй зуныг уриалсан бүх хүнд талархая.

Инфодемик хэмээх шинэ ойлголт бий болжээ. Мэдээллийн тахал. Өнөөдөр сошиал бараг оролтгүй болжээ. Тэнд комментоор оосорлоод хэн нэгнийг дүүжлэхэд бэлэн байна. Мэдэхгүй байх аймшигтай гэхдээ ‘’их мэдэх’’ түүнээсээ ч аймшигтай аж. Юу үнэн, юу худал, энгийн амьдарлын логик ч утгаа алдаад эхлэхээр ботид байдлаас тасрах, үймж сандрахдаа хурдан болж, амьд үлдэх амьтны зөнгөөрөө хэнийг ч хамаагүй дайснаа гэж үзэн хардаж, юуг хамаагүй үзэн ядаж эхэлдэг. Үймсэн олон шиг аймшиг байхгүй, юун ковид.  

Ботид байдлийг хэдэн сар дэргэдээс нь харж байсан хүний хувьд би өөрийн таньдаг, танидаггүй бүхий л эрүүл ухаантай гэж боддог хүмүүсээсээ алга хавсран гуйж байгаа юм. Энгийн үед би ийм юм бичээд суухгүй гэдгийг намайг мэддэг хүмүүс батлах байх.  Би ч гэсэн төр засагт дургүй хэдэн жил эд нарыг харааж бөөлж байна. Гэхдээ бид нэг завин дээр нэг хавцлын өмнө сөрөн сэлж байна. Унах уу, зүсээд гарах уу гэдгийг бид өөрсдөө шийднэ. Төр засаг, улстөрчдийг биш галын шугаман дээр байгаа эмч, сувилагч, цагдаа, онцгой зэрэг та, би, бидэнтэй л адил хүмүүс өөрийгөө, гэр бүлээ бодоод нийгмээ бага ч гэсэн тайвшруулаач, түр ч гэсэн улстөр, ковидын мэдээг азнаач. Ийм #ХүндҮедХамт байгаач. Бид чинь учраа мэдэхгүй нялх үндэстэн биш хэдэн мянган жил хатуу бэрхийг туулаад ирсэн улс. Насанд хүрсэн хүн шиг эрүүл ухаантай байцгаая.

Л.Ану-Үжин