Латин хэлний eligo гэсэн үгнээс үүсэлтэй “элит” гэж үг буй. Сонгогдсон, шилэгдсэн, шилмэл гэсэн утгатай. Eligo гэсэн үг “элит” гэж дуудагдах болсон нь тэр үг франц хэлэнд elite гэж хэлбэржсэнтэй холбоотой. Францаар ээлийт гэх маягтай дуудагдана.

Манай зарим хүмүүс юм л бол “элит” гэж ярих болсон нь өөрсдийгөө дөвийлгөх гэсэн өрөвдөлтэй санаа юм. Нийгэм улс төрд өндөр байр суурь эзэлсэн хүмүүсийг хэлдэг гэж зарим нь ойлгодог байх. Зарим талаар тийм байж болох боловч жинхэнэ сонгодог утга нь соёл, боловсролтой, эрдэмт хүмүүнд хамаарах бөгөөд тийм хүмүүс бодож сэтгэдгийнхээ хэрээр нийгмээ чирж чангааж явдаг, үлгэр дуурайл болдог, бусдыг оюун санаагаараа дагуулдаг. Тэгэхээр элит түвшин бол зөвхөн оюун санааны асуудал болж таарна. Түүнээс биш, авилгалаар, эс бөгөөс шударга бусаар хөлжиж, дарга цэрэг болсон хүмүүст түй ч хамаагүй.

Түүхэн жишээн дээр үзэхэд, эрт думдадын үеэс Алтан урагтанд заяаж, дээдсийн үлгэрлэлээр явсан цээжний ухаантай, холч бодлоготой, үндэсний үзэл санаанд үнэнч хүмүүсийг хэлж болох бөгөөд тэдний үлгэр дуурайлаар боловсорсон мянга мянган хүнийг ч өнөөгийн ойлголтоор элит давхаргад тооцож болно. Үндсэндээ язгууртнууд гэсэн үг. Язгууртан гэдэг нь ямар нэг язгуур угсгаатай хүнийг хэлэхгүй бөгөөд язгуур сэтгэлгээтэй хүнийг хэлж байгаа хэрэг.

Язгуур сэтгэлгээнээс гадна орчин цагийн элит хүмүүст байх ёстой суурь чанар гэвэл сонгодог боловсролтой байх явдал аж. Сонгодог боловсролд түүх, гүн ухаан, уран зохиол, гадаад хэл ордгийг манайхан мэднэ. Тийм хүмүүс өндөр хэмжээнд боловсорсон байх бөгөөд тэр хэрээр өөрийн гэсэн бүхнээ өөд нь татах эрмэлзлэлтэй байдаг.

Ямар ч улс үндэстний элитүүд гадны соёлыг мэдэх боловч өөрийнхөө соёлыг л эн тэргүүнд тавьдаг. Үндэснийхээ соёлыг мэддэггүй элит гэж байдаггүй. Харь маягаар боловсорсон элит ч гэж байдаггүй. Тэгэхээр “элит” гэж хий хоосон яриад байгаа хүмүүсийг битгий тоо. Толгой эргээд байх юм ч үнэндээ байхгүй.

Дүгэрсүрэнгийн Гүн-Үйлс