Ардчилсан нам жил гаруй үргэлжилсэн намын маргаанаа эцэслэх гэж Онц их хурлаа өчигдөр хуралдууллаа. О.Цогтгэрэл даргатай Ардчилсан намаас зохион байгуулсан уг хуралд 1300 гаруй гишүүн цуглаж, намын дүрмийн асуудал хийгээд намын жинхэнэ дарга хэн бэ гэдгийг шийдвэрлэхээр ийн хуралдсан юм.
21 аймаг, 360 сумын Ардчилсан намын дарга нар өөрсдөд байгаа тамга, тэмдгээ авч ирж, албан ёсны хурал гэдгээ зарласнаар энэ хурлыг үр дүнд хүрэх байх гэсэн хүлээлт олны дүнд үүсжээ. Угтаа бол өнгөрсөн жил Ц.Туваан тэргүүтэй намын гишүүд Их хурал хуралдуулсан ч олон маргааны улмаас энэ хурлын үйл ажиллагааг хүлээн зөвшөөрөөгүй бөгөөд Улсын дээд шүүх ч баталгаажуулаагүй билээ. Тиймээс гишүүд дэмжигчдийн дунд дахин ийм маргаан үүсэх вий гэх болгоомжлол байсан юм. Уг хуралд УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн гишүүд бүгд оролцсоноос гадна тус намыг үүсгэн байгуулагч, намын лидер гэгдэх улстөрчид очсон нь олны анхаарал татав. Тодруулбал, Монгол Улсын дөрөв дэх Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хүрэлцэн ирж илтгэл тавьснаас гадна Ерөнхий сайд асан Амаржаргал, Улсын баатар Э.Бат-Үүл, УИХ-ын гишүүн асан Лу.Гантөмөр, Сангийн сайд асан Б.Болор тэргүүтэй хүндэт зочид очсон харагдана.
Энэ үеэр Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж “Ардчилсан аргаар улсыг удирдаж чадахгүй байна. Нам ямар байхаас төр, төр ямар байхаас улс тийм байдаг. Хэрүүл дарах гэж бид энд цуглаад байгаа. Тиймээс газрын хол, өвчин тахлыг үл тоон ардчиллаа хамгаалахаар ирсэн Их хурлын төлөөлөгчдөдөө хандан үг хэлж, урам зориг өгөхөөр өөрийн биеэр ирсэн.Энэ өдрийг маш удаан хүлээлээ. Та бүхэнтэйгээ хамт байгаагаа илэрхийлж Монголын газар дээр очиж гарын үсгээ зуръя. Ардчилсан нам хагараагүй, цулаараа байгаа. Алд бие минь алжааваас алжаатугай, ахуй төр минь бүү алдартугай хэмээн энд хүрэлцэн ирсэн та бүхэндээ маш их баярлалаа. Ардчилсан намын дарга хэн байхыг та бүхэн шийддэг болохоос Дээд шүүх, бүртгэлийн байгууллага шийддэггүй юм. Гэхдээ бид бас цаг хугацаа их алдлаа. Гэвч үүнээс өөр ямар баталгаа хаана байна. Бид хэн нэгнээс тамга тэмдэг гуйж явах ёсгүй. МАНАН-д барьцаалагдсан хэдэн хүний төлөө хэлмэгдэж болохгүй" хэмээсэн.
Харин Улсын баатар Э.Бат-Үүл “Өнөөдрийн аюултай тогтолцооноос гарахын тулд манай нам нэгдэхээс өөр ямар ч аргагүй. М.Тулгат тэргүүтэй залуус энд ирээгүй ч битгий тэдэнд уурлаарай. Тэд нэгдэхгүй гээгүй. Нэгдэх гинжин урвал явж байгаа, цаашид ч үргэлжилнэ. АН анх удаа хагараагүй, хагарч нэгдэж сурсан арвин туршлагатай нам. Хагарч үзсэн нэгдэж чаддаг нам шүү дээ. Бид өнгөрсөн хугацаанд МАН-д нэг ч ялагдаагүй, зөвхөн хагарсан үедээ л ялагдсан байсан. Одоо нэгдэж чадвал дахин 30 жил ялна. Миний насан дээр залуучууддаа өгөх гээд сууж байна. Асуудлыг сэтгэл хөдлөлөөр битгий шийдээрэй. Нөгөө талд байх хүмүүстээ хаалгаа нээлттэй хэлэлцээрт бэлэн байгаарай. Манай нам нэгдэхдээ ямар хэцүү зам туулдгийг би мэдэх учраас дотоод асуудлаас гадна тогтолцооны асуудал болчихлоо. Ардчилсан нам сая яагаад хагарсан гэхээр дарга удирдах гээд байсан. Ардчилсан намыг дарга биш манлайлагч удирдаж авч явдаг шүү” хэмээн уриалав.
Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн, Ерөнхий сайд асан Н.Алтанхуяг “Ардчилсан нам хагараагүй, нэг цул гэдгийг харуулж чадсан та нартаа баярлалаа. 330 сум, 21 аймаг, есөн дүүргээс та нар тамгаа бариад ирсэн байна. Үүнээс илүү баталгаа хэрэггүй, одоо хэн ч үгүйсгэж чадахгүй” гэсэн юм.
Мөн Ардчилсан нам, ардчилсан үнэт зүйлд зүрх сэтгэлээ зориулсан мянга мянган гишүүд дэмжигчдийн төлөөлөл Монгол орны өнцөг булан бүрээс иржээ. Тэд Ардчилсан намыг эв нэгдлээ олоосой, намынхаа түүхийг дахин мянга мянган жил үргэлжлүүлэн бичээсэй гэх итгэл, сэтгэлээр хуралдаа оролцож буйгаа ч энэ үеэр уламжилж харагдсан.
Үнэхээр Ардчилсан намын онц их хурлыг тус намыг эв нэгдлийг хангасан бодлогын мэтгэлцээнтэй хурал байгаасай хэмээн олон хүн хүлээж байв. Харин энэ хүлээлтэд хүрсэн эсэхийг цаг хугацаа харах биз ээ. Ийн Ардчилсан нам Онц их хурлаараа үндсэн хоёр асуудлыг хэлэлцэв. Тодруулбал, Дээд шүүхэд маргаан дагуулаад байгаа асуудлыг Онц Их хурлаар шийдвэрлэж цэг тавих.
Хоёрдугаарт, Үндсэн дүрэмд өөрчлөлт оруулж намаас гишүүн хөөдгийг болиулах, намаас нэр дэвших хүн “тооноор орж” ирдэг биш анхан, дунд шатнаас сонгогдсон хүнээ нэр дэвшүүлдэг болох гэсэн агуулга бүхий байлаа. Тиймээс Их хурлын тэргүүлэгчид долоон тогтоолын төсөл гаргаж төлөөлөгчдийн саналаар тогтоолын төслийг дэмжжээ. Түүнчлэн Ардчилсан намын даргын цахим сонгуулийг хүчингүйд тооцож, УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэлийг Ардчилсан намын даргаар ёсчлон баталлаа.
