ӨДРИЙН СОНИН

АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байдены санаачилсан “Ардчиллын төлөө” уриан дор чөлөөт, хагас чөлөөт, чөлөөт бус гэсэн гурван түвшинтэй ардчилсан 110 улсын төр, засгийн тэргүүн, иргэний нийгэм, хувийн хэвшлийн төлөөлөл болсон дээд хэмжээний цахим чуулга, уулзалт өнгөрсөн 8-10-нд болж өнгөрлөө. Энэхүү чуулга, уулзалтаар дарангуйлагч засаглал буюу авторитаризмтай, хувиа хичээх хууль бус үйлдэл буюу албан тушаалын гэмт хэрэг авлигатай хэрхэн хамтран тэмцэх вэ, хамгийн эрхэм үйлс болох хүний эрхийг хамгаалах талаар хамтын ажиллагааг хэрхэн хөгжүүлэх вэ гэсэн хүн төрөлхтний өмнө тулгараад буй маш чухал гурван асуудлыг хэлэлцэн бүх талын байр суурийг чөлөөтэй сонсож, цаашид ардчиллыг хэрхэн хамтран ажиллаж төгөлдөржүүлэн хөгжүүлэх талаар ямар хамтарсан арга хэмжээ авч явуулах талаар оролцсон улсууд нэгдсэн тохиролцоонд хүрэв. Чуулганы явцыг оролцогч улсуудын телевизүүд шууд дамжуулсан бол оролцоогүй улсын иргэдэд зориулж “Youtube”-ээр НҮБ-ын албан ёсны таван хэл дээр шууд дамжуулсан юм.

АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо.Байден энэхүү чуулганыг нээж хэлсэн үгэндээ “Өнөөдөр дарангуйлагч нарын засгийн зүгээс явуулж буй зохион байгуулалттай, тодорхой төлөвлөсөн, зорилготой халдлагад ардчилал өртөж “арагш ухрах” боллоо. Ардчиллыг бий болгочихоор өөрөө хөгжөөд явчихдаг “зүйл” огт биш. Бид ардчиллыг гадна болон дотоодын халдлагаас байнга хамгаалж тордон хөгжүүлэх талаар хүчээ нэгтгэн хамтран ажиллах түүхэн шаардлага бий болоод байна. Иймээс та бүхнийг энэ талаар санал бодлоо ний нуугүй, зоригтой ярьж хэлэлцүүлэхийг хүсч байна” хэмээсэн бөгөөд оролцогчид ч энэ шугамыг баримтлан амжилттай ний нуугүй хэлэлцүүлэг өрнүүлэн нэгдсэн шийдвэрт хүрсэн.

Энэхүү чуулга уулзалтын онцлох том амжилт бол авлигыг хүний эрх зөрчиж буй хамгийн том гэмт хэрэг гэж албан ёсоор дэлхий нийтэд зарласан явдал байв. АНУ болон Европын холбоо авлигачдад виз олгохгүй болж буй бөгөөд өөрийн улсад байгаа тэдний хөрөнгийг царцаах хууль удахгүй гаргаж, ардчилсан бүх улс авлигатай хамтран тэмцэнэ гэдгийг албан ёсоор зарлав. Үүнийг удахгүй Англи, Австрали, Шинэ Зеланд, Канад, Швейцарь, Финлянд, Япон, Өмнөд Солонгос зэрэг хөгжингүй улсууд хамтран хэрэгжүүлэх юм байна. Ганц жишээ авахад, эдгээр хөгжингүй улсууд 2026 оноос 90 настныг 40 дөнгөж гарсан настан болгон залуужуулдаг эмийг хэрэглэж эхлэх гэж байгаа бөгөөд хөгшид, хүүхэд, эмч, багш нарт очих ёстой мөнгийг замаас нь “залгидаг” хүний үнэргүй авлигачдад энэхүү шинжлэх ухааны ололт, амжилт огт хамаагүй болох юм байна. Үүнийг монголчууд “нүгэл нүдээрээ гарах” гэдэг.

Чуулганд оролцогчид дараагийн чуулга уулзалтаар хэлэлцсэн асуудлын талаар хийсэн ажлаа танилцуулж үр дүн, алдаа оноогоо хамтран дүгнэхээр шийдвэрлэв. “Ардчиллын төлөө” дараагийн чуулга уулзалтыг Дани улсын нийслэл Хопенхаген хотод энэ оны тавдугаар сарын 10-11-нд цахим болон биет байдлыг хослуулан хийх юм. Ардчиллын төлөөх энэхүү чуулга уулзалтыг анх 2018 онд АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо.Байден нээж үг хэлж байсан бөгөөд энэ удаа ерөнхийлөгчийн хувиар анх удаа оролцох аж.