Замын тэр хэсгийн эргэн тойронд цөөнгүй тооны оршуулгын газар байрлаж байсан нь үхэгсдийн сүнс жолооч нарыг осолд оруулж байна хэмээх цуурхал тарахад хүргэжээ. Шалтгааныг тодруулахаар зорьсон судлаачид тус улсын авто замын аюулгүй байдлын судалгааны төвд хандахад ойролцоох газрынх нь үнэ харьцангуй хямд байдаг тул хурдны замыг оршуулгын газрын дэргэдүүр байгуулах тохиолдол элбэг байдаг гэсэн байна.

Мөн замын уг хэсэг эс үсэг (s) хэлбэрийн огцом эргэлттэй, замын налуу 5-аас дээш хувь байсан нь осолд хүргэж болох нэгэн нөхцөл байв. Ослын зураг, баримтуудыг шалгаж үзэхэд дийлэнх осол замын огцом эргэлт дээр тохиолдсон байжээ. Судалгаагаар хурдны замын ослын 70% нь шулуун замд тохиолдох "хурдны замын гипнози" хэмээх үзэгдлээс үүдэлтэй байдаг байна. Өмнө нь өгүүлж байсанчилан, сүнс дуудахтай адилаар хүний анхаарал ямар нэгэн зүйлд төвлөрөх үед үүсэх гипнозын үзэгдэл хурдны замд ч бас тохиодог байна. Үзэгдэх орчинд онцын өөрчлөлтгүй, шулуун замын нөхцөлд удаан хугацаагаар машин жолоодох тохиолдолд жолоочын их тархинд өгөгдөх цочрол үгүй болж, хагас нойрмог байдалд шилждэг. Жолооч болгонд тохиолддог, тодорхой хугацаагаар машин жолоодох үед хүчтэй нойр хүрдэг явдал нь уг үзэгдэлтэй холбоотой бөгөөд энэ үед жолоочийн тархинаас альфа долгион ялгардаг байна.

Судлаачид тархины долгион хүлээн авагч төхөөрөмж суурилуулан жолоодлогын туршилт хийсэн байна. Энэ үед хамт зорчиж буй хүн жолоочтой яриа өдөхгүй бөгөөд жолоочын анхаарал өмнөх замаас өөр зүйлд төвлөрөхгүй. Туршилтын үед жолоодлого эхэлснээс хойш 30 минутын дараа жолоочийн тархинаас альфа долгион ялгарч эхэлжээ. 3 цагийн дараа жолоочийн нүдний цавчилт нэмэгдэж, нүдээ хагас аньсан буюу хагас нойрмог байдалд шилжсэн байна. Жолооч хэдийгээр сэрүүн байгаа мэт харагдах боловч тархи нь нойрсож, "хурдны замын гипнозид" орсон тул туршилтыг зогсоожээ. Үнэндээ Токио хотоос осол олонтоо тохиох хурдны замын хэсэг хүртэлх 65 км зам бараг шулуун байв. Уг замаар зорчих явцад "хурдны замын гипнозид" орсон жолооч нар огцом эргэлт таарсан хэсэгт осолд өртөх нь элбэг байжээ.

"Хурдны замын гипнози"-д орсон жолооч нар зарим үед ослын нөхцөл үүссэнийг мэдрэхгүй байх тохиолдол бий. Эмч мэргэжилтэй А автомашин жолоодож байхдаа өөрийн мэдэлгүй гипнозид орж, түүнд машин нь гэв гэнэт хэвийн бус мананд хүрээлэгдсэн мэт санагджээ. Манангаас гарах үедээ урдах шилэн дээр нь цусны толбо тогтсон байгааг харж, огцом тоормослосон байна. Учир нь тэр хүн мөргөснөө огт мэдээгүй байв. Иймэрхүү тохиолдолд жолооч нар гипнозид орж байгаа нь өөрт нь мэдрэгдэхгүй тул удаан хугацааны жолоодлогын үед тодорхой хугацааны давтамжтайгаар амарч, нойроо сэргээх шаардлагатай байдаг ажээ.

Жолооч нарт түгээмэл тохиолдох учир битүүлэг үзэгдлийн нэг нь агаарт хөвөх сүнс юм. Жолооч Б харанхуй болсон хойно хурдны замаар давхиж явав. Гэнэт машиных нь урд хүн гарч ирэх шиг санагдаж огцом тоормосложээ. Гэвч сайн санавал уг хүн газраас 3м орчим өндөрт хөвж байв. Замын уг хэсэг хэдийгээр шулуун боловч бороо болон манантай үед олон удаа осол гарч, 20 гаруй хүн амиа алджээ. Гэвч хий үзэгдлийн шалтгаан ямар нэгэн сүнсэнд бус, манантай үед тохиох "брокен спектр" үзэгдлийн үр дүн байв. Манантай үед уулын оргилд гарсан уулчид гэрлээр хүрээлэгдсэн аварга хүний сүүдэртэй таардаг.

Энэ дүрс тухайн уулчны өөрийнх нь сүүдэр манан дотор байх 1 микрон хэмжээ бүхний усны дусалд хүрч, дүрслэгдсэнээр үүсдэг байна. Уг үзэгдэл европын Брокен ууланд анх ажиглагдсан байна. Жишээнд дурдаж буй ослын газрын ойролцоох утасны бүхээг зам дээгүүр хөндлөн гарсан төмөр замаар зорчих галт тэрэг, мөн эсрэг урсгалаар ирж буй машины гэрлийн нөлөөгөөр манантай үед сүүдэртэж, жолоочын урдуур хөвөх мэт дүрсийг үүсгэж байжээ. Зохиомол манан үүсгэх туршилт хийж үзэхэд утасны бүхээг мөн адил агаарт хөвөх дүрс үүсгэж байв.

Бидний нүд бараг байнга шахуу харааны хуурмаг мэдэмжийг үүсгэж байдаг. Энэ үзэгдэл хурдны зам дахь хий үзэгдлийн түгээмэл шалтгаан болохыг тогтоожээ. Бид нэгэн чиглэлд урсах мэт хөдөлгөөнийг тодорхой хугацаанд ажиглаад хөдөлгөөнгүй өөр зүйлд харцаа шилжүүлэхэд уг зүйл хөдлөж байгаа мэт харагддаг. Гэрэлтүүлэггүй, харанхуй замд алсын ямар нэгэн гэрлийг удаан хугацаанд харсны дараа уг гэрэл өөрийг нь дагаж байгаа мэт сэтгэгдэл төрөх нь элбэг (манайд ч бас) тохиолддог. Хүний их тархины зарим хэсэгт мэдээлэл боловсруулах чадвар алдагдаж, хуурмаг мэдрэмж үүсэх уг үзэгдлийг Роберт Адамс хэмээх эрдэмтэн 1834 онд хүрхрээг ажиглах үедээ илрүүлжээ.

Хурдны замын гипнозид нэгэн чиглэлийн хөдөлгөөн нэмэгдвэл зам засварын тэмдэглэгээ зэрэгт дүрслэгдсэн хүний дүрс хөдлөх мэт харагддаг байна. Мөн сүүдрийн хөдөлгөөний үзэгдлийн нөлөөгөөр замын хажуугийн шонгууд хөдлөж, машиныг даган гүйж байгаа мэт харагддаг. Энэ үзэгдлийн бидний сайн мэдэх нэг жишээ нь зузаан номын хуудасны буланд зурсан зургаар хөдөлгөөнт дүрслэл үүсгэдэг жишээ юм. Хурдны замд тохиох хий үзэгдлийн учрыг ийнхүү хүний харааны мэдрэмжийн механизм, гипнози, физикийн бусад үзэгдлээр бүрэн тайлбарлах боломжтой юм байна.

Үүнээс гадна бидний байх ёсгүй хэмээн итгэдэг зүйлс хий үзэгдлийн шалтгаан болох тохиолдол бий. Нэгэн замын хажуугаар орой болгон цагаан хувцастай эмэгтэй хүний сүнс алхаж явдаг тухай цуу яриа тарсан байна. Жолооч В элдэв сүнс сүүдэрт итгэдэггүй нэгэн боловч яг тэр газарт эмэгтэйн сүнсийг өөрийн нүдээр харжээ. Хэдийгээр жихүүдэс төрж байсан боловч машинаа зогсоогоод алхаж буй сүнстэй нүүр тулан уулзсан байна. Гэтэл ямар нэгэн сүнс бус ойролцоо амьдардаг нэгэн эмэгтэй орой унтахынхаа өмнө салхилах замаа тохиромжгүй байдлаар сонгож авсан нь явган хүн орохыг хориглодог хурдны зам байсны улмаас жолооч нарыг төөрөгдүүлэхэд хүргэжээ.

Эх сурвалж: Nippon TV