Улс орны хөгжил дэвшлийн гол түлхүүр бол хүн амын эрүүл мэнд байдаг. Гэтэл манай улсын эрүүл мэндийн салбар уналтад ороод нэлээд хэдэн жилийг ардаа үджээ.

Төвшин төвшиндөө авилгад идэгдсэн, эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцоо нь бүрэн утгаараа хэрэгждэггүй энэ улсад эрүүл хүн бараг алга.

Аль ч улсын эрүүл мэндийн тогтолцоо нь иргэдээ өвчин, ослоос урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх, нөхөн сэргээх гурван зорилготой байдаг.Харин эдгээрийг 3 шатны эмнэлгийн байгууллагууд эмч, сувилагч, мэргэжилтнүүдээрээ дамжуулан хэрэгжүүлдэг.

Төрийн хамгийн эхний үүрэг бол иргэн бүрдээ эрүүл мэндийн анхан шатны, чанартай тусламж, үйлчилгээг эрх тэгш хүртэх боломж олгох явдал. Өөрөөр хэлбэл эрүүл мэндийн салбарын бодлого ямар байхаас хамаарч улс эх орны хөгжлийн төвшин тодорхойлогддог ажээ.

Гэтэл Монгол улсын эрүүл мэндийн үйлчилгээний чанар дэлхийд сүүл мушгиж байна. Нөгөөтэйгүүр урьдчилан сэргийлэх ажлууд бараг хийгддэггүй ба маш хүндээр өвдсөн хүмүүс гадаадын эмнэлэгт найдаж байдгаа барж байгаа нь нууц биш юм.  

Түүнчлэн эмнэлгүүд нь буруу зохион байгуулалттайгаар баригдсан хуучирч, муудсан барилгад үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Дээр нь хоцрогдсон тоног төхөөрөмжтэй дэд бүтэц маш сул, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн наад захын шаардлага хангахгүй байх нь бий.

Мэдээж Улаанбаатарт сайхан сайхан хувийн том эмнэлгүүд байгаа. Гэхдээ иргэдийн хэдэн хувь нь тэдгээрээр мөнгөө төлөөд эрүүл мэндийн үйлчилгээ авч чадахыг бодолцох нь зүйтэй.

Маш өндөр үнэ өртөгтэй зарим хувийн эмнэлгүүд яг үнэндээ өвчтөнүүдийг “мөнгө” л гэж хардаг шүү дээ. Тэгээд зогсохгүй ямар нэг ноцтой асуудал гарахад бүгд эрсдэлээс зугтаж улсын эмнэлгүүдэд өвчтөнөө шилжүүлдэг.

Үүн дээр нэмээд улсын эмнэлгүүдийн ачааллыг дурдах ёстой. Олон цагаар өвчтөнүүдийг хүлээлгэж, дугаар авахуулан жагсааж нааш цааш гүйлгэх нь өөрөө эмнэлгүүдийн тогтолцоо буруу байдгийн л илрэл.

Түүнчлэн авилга, хээл хахуулийн талаар яриад ч хэрэггүй. Ялангуяа төрөх эмнэлгүүдэд тогтсон балиар заваан жишиг бол эмч нар, сувилагчдынхаа гарыг цайлгах байдаг. Нөгөөдүүл нь ч элдэв юм аваад сурчихсан албатай юм шиг муухай зантай.

Хэн мөнгө атгуулна, тэр хүн арай илүү анхаарал халамж хүртэнэ. Үгүй бол тэгээд яасан ч яахав гэсэн аястай.

Энэ тогтсон хэв журам одоо ч үйлчилсээр л байдаг. Угтаа бол хүний алтан амийг хариуцаж яваа тангараг өргөсөн хүн хэн надад юу өгөх вэ гээд хараад сууж боломгүй л санагдана.

Яахав үнэхээр тухайн эмчид талархлаа илэрхийлж бэлэг өгч болно. Гэхдээ үнэхээр тийм нөхцөлд тэрхүү эмч ажлаа амжилттай хийж дууссаныхаа дараа гар дээрээ бэлэг тавих хэрэгтэй мэт.

Тэгэхээр одоо бүх тогтолцооны гажгийг эрс өөрчилж, аймаг, өрх, дүүргийн эмнэлгүүдэд хөрөнгө оруулалт хийж, үйл ажиллагааг нь уялдуулж, хоёр дахь шатны эмнэлгүүдийн үйлчилгээний төрөл, чадварыг дээшлүүлэх шаардлагатай байна. Мөн эрүүл мэндийн даатгалын хуулийг эргэн харж, тогтолцоог нь өөрчилж, улс төрөөс хараат байлгах хэрэгтэй.

Эс бөгөөс эмнэлгүүдийн ачаалал хэзээ ч буурахгүй бөгөөд өвчтөнүүдийн тоо ч нэмэгдсээр байх болно.

Монгол улсад хууль хэрэгждэггүйн нэг жишээ бол “Монгол хүн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхтэй” гэх үндсэн хуулийн заалт. Хаана, хэн эрүүл байгаа юм бэ? Манай улсад дөнгөж төрсөн нярай хүртэл уушгины өвчнөөс болж шаналж байна шүү дээ. Хэн, хаана аюулгүй байгаа юм бэ? Бид байрныхаа гадаа цахилгааны утасны тогонд цохиулсан гэх шалтгаанаар үр хүүхдүүдээ алдаж байна шүү дээ.

Ер нь одоо хэн хариуцлага хүлээх ёстой юм бэ?

Э.Анударь

Эх сурвалж дурдахгүйгээр зөвшөөрөлгүй хуулбарлан нийтлэхийг хориглоно.